Πολλοί άνθρωποι κάποια στιγμή στη ζωή τους ξεκινούν ψυχοθεραπεία για ένα ζήτημα που τους απασχολεί. Κατά τη διάρκεια των συνεδριών, δημιουργούν θεραπευτική σχέση με τον ψυχολόγο, με τον οποίο μοιράζονται σκέψεις, συναισθήματα, φοβίες. Κάποια στιγμή, όμως, το ταξίδι της ψυχοθεραπείας ολοκληρώνεται και έρχεται η ώρα ο θεραπευόμενος να αντιμετωπίσει την καθημερινότητα χωρίς το εβδομαδιαίο «ραντεβού».
Πώς όμως έρχεται εκείνη η στιγμή και πώς αισθάνεται ο θεραπευόμενος;
Δεν υπάρχει μία σωστή απάντηση. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: τον θεραπευόμενο, την ιδιοσυγκρασία του, το πρόβλημα για το οποίο προσήλθε για θεραπεία, τη ποιότητα της θεραπευτικής σχέσης. Για έναν θεραπευόμενο, ο οποίος έκανε ψυχοθεραπεία βραχυπρόθεσμης μορφής, του είναι πιο εύκολο να αποδεσμευτεί. Ένας θεραπευόμενος, ο οποίος έχει επενδύσει πολύ χρόνο στην ψυχοθεραπεία, έχει ενδοιασμούς. Αυτό συμβαίνει γιατί η ψυχοθεραπεία λειτουργεί σαν ένας “έλεγχος”, διατηρώντας το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Ακόμα, έχει δημιουργήσει θεραπευτική σχέση με τον ψυχολόγο, επομένως η απόφαση να ολοκληρώσει συνεπάγεται ότι θα σταματήσει η εβδομαδιαία επαφή.
Η θεραπεία περνάει από στάδια και ο ψυχολόγος χρειάζεται να μεριμνήσει για το στάδιο της ολοκλήρωσης. Ο ψυχολόγος κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας χρειάζεται να είναι προσεκτικός, ώστε να μη δημιουργήσει εξαρτητική θεραπευτική σχέση. Τον πρώτο καιρό είναι περισσότερο καθοδηγητικός, αλλά στην πορεία και αφού ο θεραπευόμενος αρχίζει να επιτυγχάνει τους στόχους, είναι σημαντικό να αποστασιοποιηθεί. Όταν η σχέση είναι εξαρτητική, ο θεραπευόμενος δεν έχει χτίσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Συνεπώς, νιώθει ότι δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στην καθημερινότητα, χωρίς τη συμβολή του ψυχολόγου.
Ακόμα, όταν η ψυχοθεραπεία οδεύει προς την ολοκλήρωσή της, ο θεραπευτής χρειάζεται να μεριμνήσει για γενίκευση των αποτελεσμάτων και για πρόληψη υποτροπής. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει σε συνεργασία με τον θεραπευόμενο να εντοπίσει τις στρατηγικές και τεχνικές, ώστε ο δεύτερος να μην υποτροπιάσει. Για το λόγο αυτό, η ψυχοθεραπεία δεν ολοκληρώνεται αμέσως μόλις επιτυγχάνονται οι στόχοι, γιατί είναι εύκολο ο θεραπευόμενος να υποτροπιάσει. Ακολουθεί μία χρονική περίοδος συντήρησης και στη συνέχεια υπενθυμιστικές συνεδρίες ανά τακτά χρονικά διαστήματα μέχρι να ολοκληρωθεί.
Τελικά, όμως, ολοκληρώνεται πραγματικά η ψυχοθεραπεία και η θεραπευτική σχέση;
Μπορεί ο θεραπευόμενος να έχει ολοκληρώσει την ψυχοθεραπεία και την εβδομαδιαία επαφή με τον ψυχολόγο, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι έρχεται το τέλος της ψυχοθεραπείας και της θεραπευτικής σχέσης. Μέσα στις συνεδρίες, ο θεραπευόμενος δουλεύει θέματα που τον δυσκολεύουν και εφαρμόζει τεχνικές. Η θεραπευτική σχέση επίσης θεωρείται καταλυτικός παράγοντας που θα επηρεάσει το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Επομένως, ακόμα και όταν διακόπτεται η συνεχής επαφή, ο θεραπευόμενος συνεχίζει να κουβαλάει μέσα του εμπειρίες της ψυχοθεραπείας και της θεραπευτικής σχέσης και συνεχίζει να εφαρμόζει όλα όσα έμαθε.
