Ορισμός
Η έννοια «αυτοσυμπόνια» κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στο χώρο της Θετικής Ψυχολογίας. Πρόκειται για την αποδοχή του εαυτού μας με τα δυνατά και αδύναμα σημεία χωρίς κριτική διάθεση και παράλληλα η φροντίδα του. Παλαιότερα, αν και ισχύει σε μεγάλο βαθμό και τώρα, η φροντίδα του εαυτού χαρακτηριζόταν ως εγωκεντρική πράξη του ατόμου, το οποίο αδιαφορεί για τους άλλους. Με την αυτοσυμπόνια, όμως, δεν εννοείται ότι το άτομο καταπατά τα δικαιώματα των άλλων ή κάνει κατάχρηση της καλοσύνης τους. Η αυτοσυμπόνια δεν εντοπίζεται στη σχέση του ατόμου με τους άλλους, αλλά στη σχέση με τον εαυτό του. Φαίνεται πολύ λογικό να προσφέρουμε βοήθεια σε κάποιον, ο οποίος έχει μια δυσκολία, παράλογο δε να φροντίζουμε τον εαυτό μας.
Τα συστατικά της αυτοσυμπόνιας
Η αυτοσυμπόνια αποτελείται από τρία συστατικά. Σύμφωνα με τη Neff (2003), τα συστατικά αυτά είναι η ευσυνειδητότητα, η καλοσύνη απέναντι στον εαυτό και η κοινή ανθρωπιά. Η κοινή ανθρωπιά βοηθάει το άτομο να κατανοήσει ότι η αποτυχία και οι άσχημες στιγμές είναι αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης αλήθειας. Επομένως, χρειάζεται να αποδέχεται τέτοιες καταστάσεις και όχι να τις αποφεύγει ή να τις υπομένει δυσφορικά. Η ευσυνειδητότητα είναι η βίωση του παρόντος και όχι η προσκόλληση σε παρελθοντικές αποτυχίες ή ο φόβος για μελλοντικά γεγονότα. Η καλοσύνη απέναντι στον εαυτό αναφέρεται στην επιείκεια-όχι σε υπερβολικό βαθμό-του ατόμου. Όταν το άτομο καλλιεργήσει τις παραπάνω δεξιότητες, μειώνει τα συναισθήματα ντροπής και αρνητικής κριτικής απέναντι στον εαυτό. Θωρακίζει τον εαυτό του με δεξιότητες, οι οποίες του επιτρέπουν να αξιολογήσει τα αποτελέσματα μίας κατάστασης με λειτουργικό τρόπο, και στη συνέχεια ενθαρρύνεται στον επόμενο στόχο.
Καλλιέργεια της αυτοσυμπόνιας
Είναι δύσκολο να καλλιεργήσουμε συνειδητά την αυτοσυμπόνια. Όπως αναφέρθηκε, θεωρείται από πολλούς μία εγωκεντρική πράξη και η κοινωνία δεν ενθαρρύνει παρόμοια παραδείγματα. Βασικό στοιχείο αποτελεί ο τρόπος που μιλάμε στον εαυτό μας. Όταν αποτυγχάνουμε, είναι σύνηθες να ασκούμε αρνητική κριτική: «Όλα χάλια τα κάνεις, δε θα καταφέρεις ποτέ σου τίποτα». Η εσωτερική αυτή φωνή επηρεάζει τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας. Η αυτοσυμπόνια επίσης δεν είναι η αποφυγή των αρνητικών συναισθημάτων και σκέψεων απέναντι σε μία πράξη ή η απόδοση των ευθυνών στους άλλους. Είναι η κατανόηση του εαυτού. Παράλληλα, είναι η φροντίδα του εαυτού, όταν το άτομο αφήνει χώρο στον εαυτό να κάνει πράγματα που τον ευχαριστούν, χωρίς να αισθάνεται άσχημα.
Οφέλη
Η αυτοσυμπόνια, αν και αποτελεί σχετικά πρόσφατη έννοια, παρουσιάζει έναν ικανοποιητικό αριθμό ερευνητικών δεδομένων. Συμβάλλει στη μείωση των αρνητικών συναισθημάτων, όπως του άγχους, της κατάθλιψης και των συμπεριφορών αποφυγής. Παράλληλα, ενισχύει την αυτοεκτίμηση, την αυτοπεποίθηση και τη δέσμευση στο στόχο.
Βιβλιογραφία
Neff, Κ. (2003). The Development and Validation of a Scale to Measure Self-Compassion. Self and Identity, 2, 223–250.
