Ο Αρθούρος Ρεμπώ ήταν Γάλλος ποιητής του 19ου αιώνα και κορυφαίος εκπρόσωπος του συμβολισμού, ο οποίος άσκησε σημαντικότατη επίδραση στην μοντέρνα ποίηση. Επηρέασε καθοριστικά μεταγενέστερους λογοτέχνες και έμεινε στην ιστορία τόσο για το ταραχώδες του βίου του, όσο και για το πολύ σύντομο πέρασμα του από τον χώρο της τέχνης και των γραμμάτων.
Λίγα λόγια για τα πρώτα χρόνια του ποιητή Αρθούρου Ρεμπώ
Ο Αρθούρος Ρεμπώ γεννήθηκε στις 20 Οκτωβρίου του 1854 στη Σάρλβιλ, μία αγροτική πόλη της γαλλικής επαρχίας. Επρόκειτο για το δεύτερο από τα πέντε παιδιά του Frédéric Rimbaud και της Marie Catherine Vitalie Cuif. Επτά χρόνια μετά την γέννηση του πρώτου παιδιού, ο πατέρας εγκατέλειψε οριστικά την οικογένεια και την ανατροφή των παιδιών ανέλαβε η αυστηρή καθολική μητέρα τους. Παρά τις δύσκολες συνθήκες, η μητέρα ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την μόρφωση των παιδιών της.
Πράγματι, ο Αρθούρος Ρεμπώ κατάφερε να διακριθεί επανειλημμένα για τις επιδόσεις του στα μαθήματα, τόσο στο Ινστιτούτο Ρόσα, όσο και στο Κολέγιο της Σάρλβιλ. Εκεί, γνώρισε τον καθηγητή Ζωρζ Ιζαμπάρ (Georges Izambard), ο οποίος τον βοήθησε σημαντικά. Ο Ιζαμπάρ έδινε στον μικρό Αρθούρο Ρεμπώ βιβλία και τον συμβούλευε με στόχο να βελτιώσει το γράψιμο του.
Η αρχή των περιπλανήσεων του Αρθούρου Ρεμπώ
Το 1870, με το κλείσιμο του Κολεγίου λόγω πολέμου, ο Ιζαμπάρ έφυγε, βυθίζοντας τον μαθητή του σε θλίψη. Λίγο αργότερα, ο Αρθούρος Ρεμπώ, μόλις 16 ετών, εγκατέλειψε το σπίτι του και έφυγε κρυφά με το τρένο. Στόχος του ήταν να φτάσει στο Παρίσι, όπου θα συναντούσε τον καθηγητή του. Αν και συνελήφθη, επειδή πλήρωσε λιγότερο από το απαραίτητο αντίτιμο για την διαδρομή του, οι αρχές τον έστειλαν στον καθηγητή του, στον οποίο έγραψε γράμμα μέσα από την φυλακή. Πέρασε λίγο καιρό δουλεύοντας κοντά του και στην συνέχεια επέστρεψε στην μητέρα του για να ξαναφύγει σύντομα, περιπλανώμενος προς διάφορες περιοχές.
Αρθούρος Ρεμπώ και Πωλ Βερλαίν: Η γνωριμία και ο θρυλικός έρωτας
Κάτω από την πίεση της μητέρας του να αποκατασταθεί επαγγελματικά, ο Αρθούρος Ρεμπώ αποφάσισε να γράψει ένα αυτοβιογραφικό γράμμα στον ποιητή Πωλ Βερλαίν, εκθέτοντας του κάποια από τα ποιήματά του. Στο γράμμα αυτό εξέφραζε τον θαυμασμό του και ζητούσε βοήθεια. Ο Πωλ Βερλαίν ανταποκρίθηκε θετικά στην έκκληση και ενθουσιάστηκε με το ταλέντο του. Αμέσως του προσέφερε χρήματα για το ταξίδι και στέγη στο σπίτι όπου ζούσε με την σύζυγο και το παιδί του.
Η κίνησή του αυτή αποτέλεσε την αρχή μίας πολύ δυνατής σχέσης μεταξύ των δύο ανδρών. Αποτέλεσε ακόμη την αρχή του τέλους της οικογενειακής ζωής του Βερλαίν. Ακολούθησε μία περίοδος κατά την οποία οι δύο άντρες έζησαν μία σχέση γεμάτη πάθος και ακραίες εκδηλώσεις έρωτα και οργής. Ο Βερλαίν αμφιταλαντευόταν μεταξύ του ερωτικού του δεσμού με τον θρασύ και ταλαντούχο νέο και της οικογενειακής ζωής δίπλα στην σύζυγο του.
Ωστόσο, η κοινή τους πορεία υπήρξε σύντομη και σημαδεύτηκε από ακραία και καταστροφικά ξεσπάσματα. Ο Αρθούρος Ρεμπώ τραυμάτισε τον σύντροφο του με μαχαίρι στο χέρι. Αντίστοιχα, ο Βερλαίν πυροβόλησε τον νεαρό Ρεμπώ – μεθυσμένος – και φυλακίστηκε. Η τελευταία τους συνάντηση πραγματοποιήθηκε το 1875. Εκείνη την περίοδο, ο Ρεμπώ προσπαθούσε να αποκατασταθεί επαγγελματικά. Παράλληλα, έκανε τις πρώτες και τελευταίες προσπάθειες να εκδώσει το ποιητικό του έργο.
Η εγκατάλειψη της λογοτεχνίας από τον Αρθούρο Ρεμπώ, η μετέπειτα ζωή και το τέλος του
Ο Αρθούρος Ρεμπώ στο Άντεν, το 1880. | Πηγή εικόνας: aixmi.wordpress.com
Από το 1875 και έπειτα, ο Αρθούρος Ρεμπώ διέκοψε κάθε ενασχόληση του με την ποίηση, κερδίζοντας έτσι τον τίτλο του «παιδιού» της μοντέρνας ποίησης. Έκτοτε, συνέχισε τις περιπλανήσεις του, κατατάχτηκε στον στρατό και ασχολήθηκε με πολλά επαγγέλματα, όπως διερμηνέας, επικεφαλής λατομείου, εργάτης και έμπορος όπλων. Ο Ρεμπώ έζησε τα υπόλοιπα χρόνια του σύντομου βίου του σε αρκετές χώρες. Τελευταίος σταθμός του αποτέλεσε η μακρινή Αιθιοπία. Το 1888 η επιτυχία του ήταν τόσο μεγάλη, ώστε αποτελούσε το κέντρο σχεδόν όλων των εμπορικών συναλλαγών στην νότια Αβησσυνία. Δυστυχώς, η πορεία του ανακόπηκε από μία φλεγμονή στο πόδι του, η οποία τελικά απεδείχθη νεόπλασμα στο οστό. Λίγους μήνες αργότερα, στις 10 Νοεμβρίου του 1891 και μετά από δύο εγχειρήσεις, ο ποιητής απεβίωσε στο πλευρό της αδελφής του, Ιζαμπέλ.
Στην γενέτειρα του λειτουργεί μουσείο με προσωπικά αντικείμενα και χειρόγραφα του. Στην μνήμη του έχουν στηθεί δύο μνημεία, ένα στη γενέτειρα του και ένα στο Παρίσι, στην Πλας Ντε λ’ Αρσενάλ.
Ο Αρθούρος Ρεμπώ και το ποιητικό του έργο
O Αρθούρος Ρεμπώ αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ρεύματος του συμβολισμού, καθώς επηρεάστηκε σημαντικά από τον ποιητή Σαρλ Μπωντλαίρ. Η γραφή του απομακρύνθηκε από το κλασικό μέτρο της γαλλικής ποίησης του 19ου αιώνα και στράφηκε προς τον ελεύθερο στίχο.Ο συνειρμικός τρόπος γραφής του επέδρασε σημαντικά στους μεταγενέστερους ποιητές και συνέβαλε στην διαμόρφωση του ρεύματος του υπερρεαλισμού. Ο ποιητής έγραφε ποίηση, έχοντας διαμορφωμένο ένα ποιητικό όραμα. Το όραμα του εξέφρασε μέσα από επιστολές του προς άλλους λογίους και ποιητές, όπως ο δάσκαλος του, Ιζαμπάρ, και ο Ντεμενύ. Ο ρόλος τον οποίο προσπαθούσε ο Αρθούρος Ρεμπώ να επιτελέσει ήταν εκείνος του «ποιητή -προφήτη». Ωστόσο, η ικανότητα αυτή αποκτιόταν από τον καλλιτέχνη μέσα από μία διαδικασία προγραμματισμένης απορρύθμισης, η οποία προερχόταν από την κατανάλωση ψυχοτρόπων ουσιών.
Επίδραση και αναφορές στον Αρθούρο Ρεμπώ
Αν και ο Αρθούρος Ρεμπώ δεν διακρίθηκε ιδιαίτερα για το ταλέντο του, όσο υπήρξε στη ζωή, η επίδραση που άσκησε στις επόμενες ποιητικές γενιές υπήρξε αδιαμφισβήτητη. Άσκησε σημαντικότατη επιρροή στους Γάλλους υπερρεαλιστές και στους συγγραφείς της «μπητ» γενιάς. Ο Αλμπέρ Καμύ τον περιέγραψε με τον χαρακτηρισμό «ποιητής της εξέγερσης». Ακόμη, ο Χένρυ Μίλλερ, στο βιβλίο του Ο Καιρός των Δολοφόνων, εξέφρασε θαυμασμό τόσο για το έργο του, όσο και για την προσωπικότητά του. Η φιγούρα του ενέπνευσε τους φοιτητές του Μάη του ’68 και διάσημους καλλιτέχνες, όπως ο Μπομπ Ντίλαν, ο Τζιμ Μόρισον, ο Τζον Λένον και η Πάτι Σμιθ.
Από την σχέση του Αρθούρου Ρεμπώ με τον Πωλ Βερλαίν, η Ανιέσκα Χόλαντ εμπνεύστηκε την ταινία «Total Eclipse». Στην ταινία, τον ρόλο του ποιητή Ρεμπώ έπαιξε ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο. H ταινία προβλήθηκε για πρώτη φορά το 1995. Απόσπασμα της ταινίας παρουσιάζεται στο παρακάτω βίντεο:
Τμήμα της συλλογής Εκλάμψεις μελοποιήθηκε το 1939 από τον Μπέντζαμιν Μπρίτεν.
Αρθούρος Ρεμπώ: Αναφορές στον χώρο της νεοελληνικής τέχνης και πολιτισμού
Στον ελληνικό χώρο, ο Γιώργος Καρράς μαζί με τον Γιάννη Αγγελάκα και άλλους μουσικούς, μελοποίησαν το ποίημα Μια Εποχή Στην Κόλαση στο δίσκο τους «Υπέροχο Τίποτα». Το 1987 ο Θάνος Μικρούτσικος συνέθεσε την όπερα «Μια εποχή στην κόλαση» με απαγγελία του Γιώργου Κιμούλη. Το 2014 παρουσιάστηκε από τον συγγραφέα Αχιλλέα Κούμπο το θεατρικό έργο «Σαρλβίλ». Το έργο κυκλοφόρησε σε βιβλίο ένα χρόνο αργότερα (Κούμπος 2015). Η μορφή του ποιητή έμεινε εντυπωμένη ως σύμβολο της επανάστασης και της απελευθέρωσης στην ζωή και την τέχνη. Χαρακτηριστική για την θέση της φιγούρας του στην ελληνική τέχνη είναι η αναφορά του στο τραγούδι που έγραψε ο Άλκης Αλκαίος και ερμήνευσε ο Μίλτος Πασχαλίδης, με τίτλο «Το σαράκι του Ρεμπώ»:
Πηγές
- Rimbaud Arthur, Μια εποχή στην κόλαση, μτφρ. Λιοντάκης Χριστόφορος, Γαβριηλίδης, Αθήνα 2011.
- Rimbaud Arthur, Complete works, selected letters, University of Chicago Press, Chicago 2005.
- «Αρθούρος Ρεμπώ : Ο ποιητής της εξέγερσης», 2014, https://aixmi.wordpress.com/2014/10/20/%CE%B1%CF%81%CE%B8%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BF%CF%82-%CF%81%CE%B5%CE%BC%CF%80%CF%8E-%CE%BF-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%AE%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CE%BE%CE%AD%CE%B3%CE%B5%CF%81%CF%83%CE%B7/ (Τελευταία επίσκεψη 16/10/2019)
- Δημητριάδου Μαρία, «Αρθούρος Ρεμπώ: Ο καταραμένος περιπλανώμενος ποιητής», https://mikrofwno.gr/2018/10/arthouros-rempo-o-kataramenos-periplanomenos-poiitis/ (Τελευταία επίσκεψη 16/10/2019)
