Ο όρος κόμπλεξ είναι ένας από τους πιο διαδεδομένους και εκλαϊκευμένους, που χρησιμοποιούμε αρκετά συχνά στην καθημερινή μας ζωή. Με τη λέξη κόμπλεξ χαρακτηρίζουμε μια συμπεριφορά που αντιλαμβανόμαστε ως προβληματική, ελλειμματική. Ως εκ τούτου, καταλαβαίνουμε πως έχει αρνητικό πρόσημο, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που αναφέρεται με υποτιμητικό ύφος από κάποιους ανθρώπους.
Ένας πιο αυστηρός ορισμός:
Σύμπλεγμα λοιπόν καλείται το σύνολο συνειρμών ή παρορμήσεων που συνδέονται ασυνείδητα από το άτομο με ένα συγκεκριμένο θέμα και επηρεάζουν τη συμπεριφορά του. Ορίζεται ως ένα είδος νεύρωσης, το οποίο αναγκάζει το άτομο σε διαφορετική από τη φυσιολογική συμπεριφορά. Πρόκειται, λοιπόν, για μια συναισθηματικά φορτισμένη κατάσταση από ένα σύνολο εικόνων, ιδεών και βιωμάτων. Όπως γίνεται αντιληπτό, το σύμπλεγμα είναι ένας ψυχικός παράγοντας, ο οποίος υπερβαίνει το συνειδητό τμήμα. Στην πραγματικότητα, το σύμπλεγμα τοποθετεί το άτομο σε μια κατάσταση καταναγκασμού, είτε σε θεωρητικό είτε και σε πρακτικό επίπεδο. Κάτι τέτοιο φυσικά συντελεί στην έλλειψη ευθύνης της συμπεριφοράς του ατόμου. Για πρώτη φορά φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε από τον ψυχολόγο Carl Jung, που υπήρξε μαθητής του Sigmund Freud. Γνωστά συμπλέγματα που έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα και αργότερα μελετήθηκαν από τους επιστήμονες της ψυχολογίας είναι το Οιδιπόδειο σύμπλεγμα, το σύμπλεγμα της Ηλέκτρας, τα συμπλέγματα ανωτερότητας ή κατωτερότητας και πλήθος άλλων.
O Carl Jung και το αρχέτυπο:
Ο ψυχολόγος Jung είδε το αρχέτυπο ως ψυχοσωματική έννοια, συσχετίζοντάς το με την ψυχή και με το σώμα, αντιλαμβανόμενος την ανάγκη την συνύπαρξης σε ίσους όρους του πνευματικού και του σωματικού μας μέρους. Αντιμετώπισε τη ψυχή όχι μόνο σε συνάρτηση των βιολογικών κινήσεων αλλά ως ένα δίπολο. Στη μια άκρη του εντοπίζεται το ενστικτώδες μέρος, ενώ στην άλλη το πνευματικό.
Ένα αρκετά κατατοπιστικό κείμενο σχετικά με το αρχέτυπο και το κόμπλεξ : https://www.thesap.org.uk/
Τα κόμπλεξ επομένως αποτελούν εμπόδια που διαταράσσουν τη ψυχική ισορροπία του ατόμου. Το άτομο εμφανίζει διαταραχές μνήμης και δεν έχει την ικανότητα να δεχθεί μεγάλο όγκο πληροφοριών. Η περιορισμένη ροή των ειδήσεων δεν επιτρέπει στο άτομο να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών εξελίξεων. Οι δραστηριότητες, λόγω και έργω, επηρεάζονται καταλυτικά από την ύπαρξη κόμπλεξ. Το σύμπλεγμα επιδρά στον ψυχισμό του ατόμου και κατ’ επέκταση σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ως αποτέλεσμα, το κόμπλεξ αποκτά διάσταση και κατευθύνει τις πράξεις του ανθρώπου. Ο τελευταίος χάνει την ελευθερία του και καταλήγει έρμαιο των συμπλεγμάτων που έχει ή που νομίζει πως έχει. Εξάλλου δεν είναι λίγες οι φορές που το κόμπλεξ δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα αφήγημα που δημιουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Πραγματικό ή φαντασιακό το κόμπλεξ έχει αρνητικό αντίκτυπο στην λειτουργία του συνόλου των διεργασιών. Η σκέψη, η αίσθηση και η διαίσθηση οφείλουν να σχετίζονται με οξυμένη κριτική ικανότητα. Με όχημα τη λογική, μπορούν να αντιμετωπιστούν όλα τα εμπόδια που εμφανίζονται στο δρόμο του, συμπεριλαμβανομένων και των κόμπλεξ.
«Οι ψυχικές διαδικασίες φαίνεται να είναι ισορροπίες ενέργειας που ρέουν μεταξύ πνεύματος και ενστίκτου. Αν και το ζήτημα, αν μια διαδικασία πρέπει να περιγραφεί ως πνευματική ή ως ενστικτώδης παραμένει σκεπασμένο στο σκοτάδι».
Πηγές:
- https://art-therapy.center/
- https://www.psyxology.gr/
