Ήταν 3 τα ξημερώματα 28ης Οκτωβρίου, όταν ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα επέδωσε τελεσίγραφο στον δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, με το οποίο απαιτούσε από την Ελλάδα να μην εμποδίσει την Ιταλία από το να εισβάλλει στη χώρα. Ο Ιωάννης Μεταξάς, απηχώντας το αίσθημα του έθνους, αρνήθηκε να το ικανοποιήσει και λίγες ώρες μετά ξεκίνησε η σφοδρή επίθεση του Μουσολίνι, ο οποίος τελικά ηττήθηκε τους επόμενους μήνες στα βουνά της Ηπείρου. Όμως, η φασιστική λαίλαπα που κατέκαιγε την Ευρώπη δεν άργησε να σκεπάσει ολόκληρα τα Βαλκάνια.
Το έπος του 1940 που έγραψε χρυσές σελίδες ιστορίας, το ακολούθησε η επίθεση των Ναζί και στις 27 Απριλίου του 1941 η πανίσχυρη Βέρμαχτ εισήλθε στην Αθήνα. Για τα επόμενα χρόνια η χώρα μας έζησε την πιο σκοτεινή περίοδό της. Ο πρώτος χειμώνας της Κατοχής σημαδεύτηκε από τον Λιμό, που είχε ως αποτέλεσμα να διαλυθεί κάθε κοινωνικός ιστός και να πεθάνουν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι. Κάτι που συχνά δεν αποτυπώνεται στα βιβλία της ιστορίας είναι η καθημερινότητα εκείνης της εποχής.
Με αφορμή την επικείμενη επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, η οποία αποτελεί μια μεγάλη ιστορική ημερομηνία για τη σύγχρονη Ελλάδα, ακολουθούν βιβλία που αναφέρονται στην περίοδο 1940-1949. Η 28η Οκτωβρίου 1940 είναι η αφετηρία μιας περίπλοκης πορείας με πολλαπλές προεκτάσεις, άλλες περήφανες και άλλες οδυνηρές.
Ο λιμός – Πάνος Αμυράς
Αθήνα, Δεκέμβριος 1941. Η πόλη έχει βυθιστεί στον εφιάλτη του μεγάλου λιμού. Ένας λοχαγός, ο οποίος ερευνά μια υπόθεση για λογαριασμό του υπουργού Προπαγάνδας, δολοφονείται άγρια στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία. Την έρευνα της δολοφονίας αναλαμβάνει ο υπαστυνόμος Νίκος Αγραφιώτης, ο οποίος επιστρέφει στην ενεργό δράση ύστερα από το καθεστώς διαθεσιμότητας που είχε τεθεί μετά την κλοπή της σβάστικας στην Ακρόπολη.
Η υπόθεση παίρνει γρήγορα απρόβλεπτες διαστάσεις και ο υπαστυνόμος θα διαπιστώσει ότι έχει εμπλακεί σε ένα φονικό παιχνίδι στο οποίο συμμετέχουν μαυραγορίτες, μέλη της δοσιλογικής κυβέρνησης, επίορκα στελέχη της Ειδικής Ασφάλειας και αξιωματικοί. Μέσα από την περιπλάνησή του σε παράνομα στέκια, καζίνο και καμπαρέ αλλά και στα κολαστήρια της Γκεστάπο, θα αναζητήσει την αλήθεια, ενώ με τη βοήθεια ενός βετεράνου της αστυνομίας και μιας μυστηριώδους κοπέλας θα βρεθεί μπροστά σε ένα παράτολμο σχέδιο που θα κρίνει χιλιάδες ζωές.
Ένα συναρπαστικό ιστορικό μυθιστόρημα, βασισμένο σε αληθινά γεγονότα, που φωτίζει την πιο σκοτεινή περίοδο της Κατοχής και αναδεικνύει άγνωστους έως τώρα πρωταγωνιστές.
Τα λύτρα – Πάνος Αμυράς
Σεπτέμβριος 1943. Οι πρώτες φλόγες του εμφυλίου τυλίγουν τη χώρα. Υπό μυστηριώδεις συνθήκες εξαφανίζονται η εξάχρονη κόρη Γερμανού ανώτατου διπλωμάτη και ο πεντάχρονος γιος της Ελληνίδας υπηρέτριάς του. Η Αθήνα συνταράσσεται από τη διπλή απαγωγή.
Ο υπαστυνόμος Νίκος Αγραφιώτης, που έχει επιστρέφει στην Ελλάδα με νέα ταυτότητα και διαλυμένη ζωή, αναλαμβάνει μια αποστολή που θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την πορεία των επιχειρήσεων των συμμάχων στη Μεσόγειο. Τα σχέδιά του, όμως, θα ανατραπούν με δραματικό τρόπο, καθώς θα υποχρεωθεί να διεισδύσει στα άδυτα της ειδικής ασφάλειας για να εξαρθρώσει κυκλώματα προδοτών και να εξιχνιάσει την υπόθεση απαγωγής των παιδιών.
Με τη βοήθεια μιας γυναίκας, ο Αγραφιώτης θα συνδεθεί με μυστικές πατριωτικές οργανώσεις της Αθήνας, θα περιπλανηθεί στα βουνά του εμφυλίου και θα προσπαθήσει να μείνει αλώβητος μέσα στη “φωλιά του κακού” για να σώσει ανθρώπινες ζωές χωρίς να χάσει την ψυχή του.
Μια διαρκής μάχη μεταξύ ευσυνειδησίας και προδοσίας, πατριωτισμού και ήθους, μα πάνω από όλα του ανθρωπισμού απέναντι στη θηριωδία. Και στα δύο βιβλία ο Πάνος Αμυράς μας φέρνει κοντά στην ανατριχιαστική εποχή της Κατοχής, όμως στο τέλος, μερικές αισιόδοξες σκέψεις μένουν στον αναγνώστη: ο ανθρωπισμός είναι ισχυρότερος από την κτηνωδία, η αλήθεια από την προπαγάνδα και ο ηρωισμός από την προδοσία.
Ελλάδα 1940-1949 : πόλεμος, κατοχή, αντίσταση, εμφύλιος – David Brewer
Τη δεκαετία του ’40 η Ελλάδα αποτέλεσε για μεγάλο διάστημα πεδίο καταστροφικών πολεμικών συγκρούσεων. Πρώτα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ύστερα κατά τον εμφύλιο. Η ναζιστική κατοχή, από το 1941 και μετά, υπήρξε εξαιρετικά στυγνή. Παιδιά πέθαιναν από πείνα στους δρόμους της Αθήνας. Ηρωικές πράξεις αντίστασης προκαλούσαν βίαια αντίποινα. Μόλις η Ελλάδα, επιτέλους, απελευθερώθηκε από τη γερμανική μπότα, το διαλυμένο έθνος βρέθηκε αντιμέτωπο μ’ έναν εμφύλιο πόλεμο.
Στο βιβλίο αυτό, ο ιστορικός David Brewer διερευνά τη θυελλώδη αυτή δεκαετία της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, εξετάζει την ανάμειξη των ξένων δυνάμεων, ειδικά της Βρετανίας και των ΗΠΑ, και την προσπάθειά τους να υποστηρίξουν την αντιδημοφιλή κυβέρνηση της Αθήνας. Σκιαγραφεί επιφανείς προσωπικότητες -από τους χώρους της πολιτικής, του στρατού, του πολιτισμού- που διαμόρφωσαν τη σημαντική αυτή περίοδο.
Ακόμη, προσπαθεί να εξετάσει την ιστορία από την πλευρά του ατόμου, των διλημμάτων που αντιμετώπιζαν σε προσωπικό επίπεδο οι άνθρωποι που πιάστηκαν ανάμεσα στους τροχούς της Αντίστασης και των κατακτητών στην Κατοχή, και των αντίπαλων πολιτικών δυνάμεων στον εμφύλιο. Η οπτική του Brewer, οι απόψεις και οι ερμηνείες του σχετικά με τις συγκρούσεις και τις δυνάμεις που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη Ελλάδα κάνουν το βιβλίο αυτό έργο ζωτικής σημασίας για όποιον ενδιαφέρεται για τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και τη σύγχρονη ελληνική ιστορία.
Ημερολόγιον πολέμου, κατοχής, απελευθερώσεως 1940-1944 – Γιώργος Κ. Παππάς
Στο βιβλίο αυτό δημοσιεύεται το ημερολόγιο του Γιώργου Κ. Παππά, ο οποίος υπηρέτησε στο μέτωπο κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο και κατόπιν, από την άνοιξη του 1941, ενεπλάκη ενεργά στην Αντίσταση ως ιδρυτικό και ηγετικό μέλος της οργάνωσης Εθνική Δράση, μιας από τις σημαντικότερες της κατοχικής περιόδου. Στο κείμενο του Γ. Παππά ενσωματώνονται πολύτιμες πληροφορίες για την εμπειρία του στρατιώτη του 1940-1941, αλλά και για τις εμπειρίες και την καθημερινότητα του ανθρώπου της Κατοχής, αποτυπωμένες από έναν μορφωμένο άνθρωπο, με λεπτομέρεια και καθαρότητα.
Από τις προσωπικές σχέσεις και τη ζωή του στρατιώτη του μετώπου, την αγωνία της καθημερινότητας, της επιβίωσης και της διατροφής κατά την Κατοχή, μέχρι τις επαφές με σημαντικά πρόσωπα του αστικού πολιτικού χώρου στην κατεχόμενη Αθήνα, την περιπετειώδη πορεία της διαφυγής στη Μέση Ανατολή, τις δύσκολες σχέσεις με τους Βρετανούς και την εμπειρία του από τα Δεκεμβριανά. Η μαρτυρία του εισφέρει πολύτιμο υλικό για την περισσότερο σφαιρική και ολοκληρωμένη κατανόηση μιας κρίσιμης περιόδου στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας.
Η Ελλάδα στη δίνη του πολέμου, της κατοχής και του εμφυλίου : μνήμες και αφηγήσεις – Πόπη Βραχιώτου-Λυμπεροπούλου
Το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου, στο πρώτο μέρος, αναφέρεται στις μεγάλες ώρες που έζησε ο ελληνισμός στην εποποιία του 1940-41. Στη συνέχεια, εξιστορεί την τραγική κατάσταση που βίωσε η κατακτημένη Ελλάδα από τις Δυνάμεις Κατοχής και τον ένοπλο αγώνα που οργάνωσαν και διεξήγαγαν οι Έλληνες κατά του δυνάστη κατακτητή. Εξαίρει τη δράση της Εθνικής Αντίστασης, για την οποία ειπώθηκαν και γράφτηκαν πολλά από ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα, στρατευμένους στη μία ή στην άλλη πλευρά.
