Βασική πρόκληση των εκπαιδευτικών που ασχολούνται με την εκπαίδευση μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες είναι η προσαρμογή του μαθήματος στις ανάγκες των μαθητών και η χρήση μεθόδων που διευκολύνουν την κατάκτηση της γνώσης. Η Πολυαισθητηριακή Μέθοδος Διδασκαλίας (Μultisensory Τeaching Αpproach) έχει αποδειχθεί ως μία αποτελεσματική μέθοδος για μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες και ιδιαιτέρως για μαθητές με δυσλεξία. Στη μέθοδο αυτή χρησιμοποιούνται περισσότερες από μία αισθήσεις όπως η ακοή, η όραση και η αφή, με αποτέλεσμα να συνδέονται πολλαπλές περιοχές του εγκεφάλου με το αντικείμενο που διδάσκεται. Η πολυαισθητηριακή μέθοδος είναι γνωστή και ως μέθοδος Orton-Gillingham και βασίζεται στα πορίσματα ερευνών, σύμφωνα με τα οποία κατά την κατάκτηση της μάθησης, ο εγκέφαλος δέχεται πληροφορίες μέσω του συνόλου των αισθητηριακών οργάνων και την ταυτόχρονη ενεργοποίηση πολλαπλών αισθήσεων.
Επίσης τα προγράμματα εκπαίδευσης που βασίζονται στην πολυαισθητηριακή μέθοδο συνάδουν με τις αρχές του Καθολικού Σχεδιασμού (Universal Design Learning), ο οποίος πρεσβεύει την ισότιμη πρόσβαση όλων των μαθητών στη μαθησιακή διαδικασία ανεξαρτήτως μαθησιακών δυσκολιών και ικανοτήτων. Τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν αυτό το μοντέλο είναι η παρουσίαση της πληροφορίας με πολλαπλές μορφές, η εφαρμογή ποικίλων και εναλλακτικών διδακτικών διαδικασιών και η αναγνώριση της μοναδικότητας του κάθε μαθητή. Ο Καθολικός Σχεδιασμός αφορά τον σχεδιασμό της διδακτέας ύλης, του υλικού και του περιεχομένου με τέτοιον τρόπο ώστε να επωφελούνται μαθητές με διαφορετικά στυλ μάθησης, χωρίς εκ των υστέρων προσαρμογές και τροποποιήσεις.
Ιστορική αναδρομή
Η πολυαισθητηριακή μέθοδος Orton-Gillingham αναπτύχθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα από τον Αμερικανό νευρολόγο-ψυχίατρο και παθολόγο Samuel Orton και την εκπαιδευτικό και ψυχολόγο Anna Gillingham. Βασικός τους στόχος ήταν η δημιουργία μίας μεθόδου διδασκαλίας που θα βοηθούσε τα άτομα με δυσλεξία να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα ανάγνωσης και ορθογραφημένης γραφής. Η πολυαισθητηριακή μέθοδος που τελικά ανέπτυξαν χρησιμοποιείται από το 1930 έως και σήμερα και βασίζεται στη συστηματική εξάσκηση των μαθητών, μέσω της χρήσης πολλών αισθήσεων, στη σύνδεση γραφήματος και φωνήματος, δηλαδή του γραπτού συμβόλου και του ήχου που αυτό αντιπροσωπεύει.
Έκτοτε αναπτύχθηκαν πολλές άλλες μέθοδοι οι οποίες στηρίζονται στην προσέγγιση Orton-Gillingham όπως η μέθοδος Αlphabetics Phonics, η μέθοδος Alpha-to-Omega, το Bangor Dyslexia Τeaching System και η μέθοδος Hickey.
Πολυαισθητηριακή μέθοδος και δυσλεξία
Το 1925 ο Orton υποστήριξε πως οι μαθητές με δυσλεξία αποτυγχάνουν στην ανάγνωση, διότι δεν έχουν δημιουργήσει την κατάλληλη εγκεφαλική οργάνωση, η οποία θα τους επέτρεπε να συνδέσουν τις οπτικές λέξεις με τις προφορικές μορφές τους. Έτσι, πρότεινε τη διδασκαλία της ανάγνωσης μέσω της πολυαισθητηριακής μεθόδου η οποία ενεργοποιεί τόσο το δεξί όσο και το αριστερό ημισφαίριο. Η πολλαπλή πρόσληψη πληροφοριών μέσω διαφορετικών αισθητηριακών οδών επιτρέπει στο μαθητή να συνδέσει αυτό που ακούει με αυτό που βλέπει και αισθάνεται. Μάλιστα αυτό επιβεβαιώνεται και από τα πορίσματα ερευνών μετά τη χρήση μεθόδων νευροαπεικόνισης, τα οποία συγκλίνουν στο ότι η πολυαισθητηριακή μέθοδος διδασκαλίας ενεργοποιεί τις κροταφο-βρεγματικές περιοχές του εγκεφάλου των δυσλεξικών ατόμων, οι οποίες υπολειτουργούν κατά την ανάγνωση. Συνεπώς, ο ρόλος των αισθήσεων είναι βαρύνουσας σημασίας στην εν λόγω μέθοδο. Ωστόσο, η πολυαισθητηριακή μέθοδος δεν επιφέρει βελτιώσεις μόνο στην ανάγνωση, αλλά διευκολύνει και την κατάκτηση της γραφής, ενώ ταυτόχρονα αμβλύνει ελλείμματα στη βραχύχρονη μνήμη των μαθητών.
Πολυαισθητηριακή μάθηση μέσω των νέων τεχνολογιών
Παρ’ ότι ήταν γνωστή η συνεισφορά των ψηφιακών περιβαλλόντων μάθησης στους μαθητές τυπικής ανάπτυξης, από τη δεκαετία του ‘70 αναγνωρίστηκε η συνεισφορά τους και στους μαθητές μη τυπικής ανάπτυξης. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας στη μαθησιακή διαδικασία προσφέρει πολλαπλά οφέλη στους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και εξυπηρετεί πολλούς από τους στόχους της πολυαισθητηριακής προσέγγισης. Συγκεκριμένα, τα ψηφιακά περιβάλλοντα επιτρέπουν την διαδραστική επαφή, παρέχουν άμεση ανατροφοδότηση και ενισχύουν τις οπτικές και μνημονικές δεξιότητες των μαθητών. Η Επαυξημένη Πραγματικότητα (Virtual Reality) για παράδειγμα συνδυάζοντας ήχο, εικόνα και κινούμενη εικόνα γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ του πραγματικού και του εικονικού κόσμου και εγείρει το ενδιαφέρον των μαθητών, μεταβάλλοντας συσκευές όπως οι υπολογιστές, τα smartphones και τα tablets σε εργαλεία μάθησης. Έρευνες αποδεικνύουν ότι η χρήση του υπολογιστή έχει θετικό αντίκτυπο σε μαθητές με δυσλεξία καθώς, λόγω της πολυμεσικής προσέγγισης, ενισχύεται η μνήμη, η γραφή και η ανταπόκριση των μαθητών στα φωνήματα. Συνεπώς, οι δυνατότητες των ΤΠΕ, όπως είναι η οπτικοποίηση και κατ’ επέκταση η χρήση περισσότερων αισθητηριακών καναλιών, οδηγούν στην ανάδυση νέων μορφών γραμματισμού, όπως του οπτικού γραμματισμού και της πολυμεσικής μάθησης.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
