Οι διαδηλώσεις στο Νεπάλ το 2025 είναι μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις της σύγχρονης ιστορίας του. Οι αιματηρές διαδηλώσεις, η ανοιχτή αμφισβήτηση της πολιτικής τάξης και η κατάρρευση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς δεν προέκυψαν έτσι ξαφνικά· αποτελούν το απόσταγμα δεκαετιών κοινωνικής ανισότητας, διαφθοράς και πολιτικής αστάθειας. Στο επίκεντρο βρίσκονται νέοι άνθρωποι, η λεγόμενη Generation Z (γενιά Ζ), που διεκδικούν δικαιοσύνη, ελευθερία λόγου και πραγματικές ευκαιρίες στην εργασία αλλά και στην ζωή.
Το πλαίσιο πίσω από τις διαδηλώσεις στο Νεπάλ
Το Σεπτέμβριο του 2025, η κυβέρνηση του Νεπάλ απαγόρευσε τη χρήση των κοινωνικών δικτύων, αφού επικαλέστηκε λόγους «εθνικής ασφάλειας». Η απόφαση αυτή λειτούργησε ως σπίθα, για να αναλάβει δράση η Gen Z και να «πάρει» την κατάσταση στα χέρια της. Μέσα σε λίγες μέρες, οι δρόμοι του Κατμαντού και άλλων μεγάλων πόλεων γέμισαν από χιλιάδες διαδηλωτές, κυρίως φοιτητές και νέα παιδιά που αισθάνονταν ήδη αποκλεισμένοι από μια κοινωνία αδικίας, φτώχειας και πολιτικής ανεπάρκειας.
Η καταστολή υπήρξε άμεση: δεκάδες νεκροί, χιλιάδες τραυματίες, συλλήψεις και στρατός στους δρόμους. Η χώρα μπήκε σε καθεστώς απαγόρευσης κυκλοφορίας, χωρίς ορίζοντα λήξης. Για πολλούς, όμως, η απαγόρευση των social media δεν ήταν η αιτία αλλά η «σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι» (Μπαμπούλης, 2025) σε ένα κράτος που επί χρόνια βουλιάζει στη διαφθορά.
Ιστορικές ρίζες των διαδηλώσεων: Από τη μοναρχία στη δημοκρατική μετάβαση
Η πολιτική ιστορία του Νεπάλ είναι γεμάτη ανατροπές. Για αιώνες, η χώρα κυβερνιόταν από μοναρχία. Το 2001 η χώρα συγκλονίστηκε από τη βασιλική τραγωδία – τη μαζική δολοφονία του βασιλιά, της βασίλισσας και των μελών της οικογένειας από τον διάδοχο πρίγκιπα, γεγονός που αποσταθεροποίησε οριστικά το κύρος της μοναρχίας.
Το 2006 ξέσπασε η μαοϊτική εξέγερση, η οποία οδήγησε σε μια νέα πολιτική εποχή. Το 2008, μετά από χρόνια εμφυλίων συγκρούσεων, το Νεπάλ κατάργησε τη μοναρχία και ανακήρυξε δημοκρατία. Η αλλαγή αυτή δημιούργησε ελπίδες για πρόοδο, ανάπτυξη και αξιοκρατία στη χώρα. Ωστόσο, η μετάβαση αποδείχθηκε αρκετά εύθραυστη: οι αλλεπάλληλες κυβερνητικές κρίσεις, ο διχασμός κομμάτων, η έλλειψη σταθερότητας και κυρίως η διαιώνιση της διαφθοράς οδήγησαν την χώρα στην απογοήτευση και στην εξαθλίωση.
Βέβαια, η μνήμη της μοναρχίας δεν εξαφανίστηκε. Τα τελευταία χρόνια, ομάδες φιλομοναρχικών και θρησκευτικών εθνικιστών επιχειρούν να αναζωπυρώσουν το αίτημα επιστροφής του βασιλιά, εκμεταλλευόμενοι τη διάχυτη απογοήτευση του λαού. Σε αυτό, λοιπόν, το ρευστό πολιτικό τοπίο, η νεολαία αποφάσισε να βγει μπροστά και να διεκδικήσει τα δικαιώματά της.
Η Gen Z στο επίκεντρο των διαδηλώσεων στο Νεπάλ
Η Generation Z στο Νεπάλ μεγάλωσε σε μια κοινωνία όπου η ανεργία αγγίζει το 20-32%, ενώ περισσότεροι από 2.000 νέοι άνθρωποι εγκαταλείπουν καθημερινά τη χώρα, για να βρουν εργασία στο εξωτερικό. Μάλιστα, το κατά κεφαλήν εισόδημα παραμένει από τα χαμηλότερα της Νότιας Ασίας (περίπου 1.400 δολάρια τον χρόνο), ενώ η διαφθορά έχει τοποθετήσει το Νεπάλ στη 107η θέση παγκοσμίως.
Για αυτή τη γενιά, η απαγόρευση των κοινωνικών δικτύων (social media) δεν ήταν απλώς ένας τεχνολογικός περιορισμός· ήταν μια ευθεία επίθεση στο μοναδικό τους βήμα ελευθερίας, επικοινωνίας και οργάνωσης. Δεν είναι τυχαίο ότι η Gen Z πρωτοστατεί στις διαδηλώσεις, συνδυάζοντας τον ψηφιακό ακτιβισμό με την παραδοσιακή κινητοποίηση στους δρόμους.
Οι διαδηλώσεις στο Νεπάλ και η σημερινή κρίση
Από τις αρχές Αυγούστου του 2025, η χώρα ζει σε καθεστώς ανοιχτής εξέγερσης. Τα γεγονότα περιλαμβάνουν:
- Περισσότερους από 51 νεκρούς και πάνω από 1.000 τραυματίες σε λίγες ημέρες.
- Εκτεταμένες συγκρούσεις με πυρπολήσεις κυβερνητικών κτιρίων και βανδαλισμούς.
- Απελευθέρωση κρατουμένων (πάνω από 13.500) και λεηλασίες που οξύνουν το χάσμα.
- Κινητοποίηση του στρατού στους δρόμους και επιβολή απαγόρευσης κυκλοφορίας.
Από την πλευρά της, η κυβέρνηση κατηγορεί «αναρχικά στοιχεία» για τις βίαιες εκτροπές. Ωστόσο, για τους νέους το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο: η έλλειψη εμπιστοσύνης, η καταπίεση και η απουσία οράματος για ένα καλύτερο μέλλον είναι μερικά από τα στοιχεία που τους έχουν οδηγήσει σε άμεσες κινητοποιήσεις.
Ποιοι καταδιώκονται και γιατί
Στο στόχαστρο βρίσκονται κυρίως φοιτητές, ακτιβιστές, μέλη νεανικών κινημάτων και οργανωμένων ομάδων που αντιτίθενται στη διαφθορά. Η νεολαία δεν ζητά μόνο άρση της απαγόρευσης των social media· ζητά δικαιοσύνη, ισότητα, πολιτική διαφάνεια και ένα κράτος που να λειτουργεί σωστά και αξιοκρατικά.
Η κυβερνητική ρητορική παρουσιάζει τις κινητοποιήσεις ως απειλή για τη σταθερότητα, αλλά για πολλούς αναλυτές, πρόκειται για την πρώτη μεγάλη κοινωνική εξέγερση που θέτει ανοιχτά το θέμα νομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος.
Πώς φτάσαμε στις διαδηλώσεις του Νεπάλ σήμερα
Η σημερινή κρίση είναι το αποτέλεσμα δεκαετιών αποτυχιών. Ενδεικτικά:
- Το πολιτικό σκηνικό θεωρείται ένα από τα πιο διεφθαρμένα στη Νότια Ασία.
- Η κρατική αναποτελεσματικότητα συντηρεί τη φτώχεια και τις ανισότητες.
- Η νεολαία δεν έχει πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση και σταθερή εργασία.
- Οι κυβερνήσεις αδυνατούν να διαχειριστούν φυσικές καταστροφές και κοινωνικές ανάγκες.
Η απαγόρευση των social media απλώς συμπύκνωσε όλη αυτή την κοινωνική οργή, μετατρέποντάς την σε ένα ενιαίο κίνημα.
Οι διαδηλώσεις στο Νεπάλ και η διεθνής διάσταση
Το Νεπάλ βρίσκεται σε στρατηγικό σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ινδία και την Κίνα, δύο δυνάμεις που επιδιώκουν επιρροή στην περιοχή. Η αστάθεια αυτή δημιουργεί ανησυχίες για πιθανή εμπλοκή ή εργαλειοποίηση της κρίσης που έχει δημιουργηθεί, από αυτές τις δύο μεγάλες χώρες.
Παράλληλα, ο τουρισμός -βασικός πυλώνας της οικονομίας της χώρας- έχει καταρρεύσει. Οι αναρριχητικές αποστολές στα Ιμαλάια ακυρώνονται, τα ξενοδοχεία μένουν άδεια και οι μικρές επιχειρήσεις βλέπουν το εισόδημά τους να εξαφανίζεται. Οι διεθνείς οργανισμοί εκφράζουν ανησυχία για πιθανές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χωρίς όμως ουσιαστική παρέμβαση.
Τι σημαίνει η εξέγερση για το μέλλον
Η νεολαία του Νεπάλ κατάφερε να ανατρέψει την αίσθηση αδράνειας και φόβου. Όμως, το ερώτημα είναι το τι ακολουθεί:
- Θα μετατραπεί αυτή η εξέγερση σε ένα ώριμο πολιτικό κίνημα με προτάσεις και πρόγραμμα;
- Ή θα βυθιστεί η χώρα σε ακόμα μεγαλύτερο χάος, αφήνοντας κενό εξουσίας;
Η ιστορία, γενικότερα, δείχνει ότι τα νεανικά κινήματα συχνά πυροδοτούν αλλαγές, αλλά η μετατροπή της οργής σε θεσμική σταθερότητα είναι μια μακρά και δύσκολη διαδικασία. Για το Νεπάλ, η κρίση του 2025 μπορεί να σημαίνει είτε μια νέα εποχή δημοκρατικής ανανέωσης είτε την επιστροφή σε κύκλους αναρχίας και βίας.
Οι διαδηλώσεις στο Νεπάλ ως ιστορικό μήνυμα
Οι διαδηλώσεις της Gen Z στο Νεπάλ αποτελεί ιστορικό ορόσημο για τη χώρα. Δείχνει πώς η συσσωρευμένη διαφθορά, η φτώχεια και η καταστολή της ελευθερίας λόγου οδηγούν αναπόφευκτα σε κοινωνικές εκρήξεις. Το μήνυμα δεν αφορά το Νεπάλ αλλά και άλλες κοινωνίες: καμία εξουσία δεν μπορεί να επιβιώνει επ′ αόριστον, αν αγνοεί τη φωνή του λαού και, κυρίως, των νέων ανθρώπων.
Η χώρα πρέπει τώρα να αποδείξει αν οι θυσίες των διαδηλωτών θα ανοίξουν τον δρόμο για μια πραγματική αλλαγή ή αν θα προστεθούν σε μια μακρά αλυσίδα χαμένων ευκαιριών. Το Νεπάλ του 2025 βρίσκεται σε σταυροδρόμι· το αν θα βαδίσει προς τη δημοκρατική ωριμότητα ή προς την αναρχία θα το δείξει η ίδια η ιστορία.
Πηγές
Τι συμβαίνει στο Νεπάλ – Πώς η απαγόρευση των Social Media έφερε χάος. (2025). Explainer. Ανακτήθηκε από: www.athensvoice.gr (τελευταία πρόσβαση 12/9/2025)
Αρχοντάκης, Σ. (2025). Νεπάλ: Η εξέγερση ενάντια στη διαφθορά, η «Gen Z» και η προφητεία για ολοκλήρωσης της μοναρχίας. Ανακτήθηκε από: www.in.gr (τελευταία πρόσβαση 12/9/2025)
Μπαμπούλης, Δ. (2025). Εξέγερση στο Νεπάλ/ Η απαγόρευση των social media, σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι σε ένα κράτος ανισοτήτων και διαφθοράς. Ανακτήθηκε από: tvxs.gr (τελευταία πρόσβαση 12/9/2025)
Νεπάλ: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για την εξέγερση της Gen Z στη χώρα. (2025). Lifo. Ανακτήθηκε από: www.lifo.gr (τελευταία πρόσβαση 12/9/2025)
Νεπάλ: Φτώχεια, διαφθορά και η επανάσταση της «Gen Z». (2025). Ανακτήθηκε από: www.liberal.gr (τελευταία πρόσβαση 12/9/2025)
Στασινόπουλος, Χ. (2025). Νεπάλ: Η αφορμή της έντασης, οι πρωταγωνιστές και το πλαίσιο. Το Βήμα. Ανακτήθηκε από: www.tovima.gr (τελευταία πρόσβαση 12/9/2025)
