Αν σταθεί κανείς στην καθημερινή ζωή στην Ελλάδα, είναι μάλλον δύσκολο να μην παρατηρήσει πως τα τυχερά παιχνίδια, κυρίως τα καζίνο, γλιστρούν όλο και συχνότερα στις συζητήσεις και στις φαντασιώσεις του κόσμου. Ειδικά μετά το 2021, με τη νομιμοποίηση των online καζίνο αλλά και το αυστηρότερο θεσμικό πλαίσιο, το ενδιαφέρον για τέτοιου είδους ψυχαγωγία ίσως να έχει αυξηθεί – ή τουλάχιστον αυτό φαίνεται σε σχετικές έρευνες και δημοσιεύματα. Δεν είναι μόνο η νομοθεσία· η πανδημία επιτάχυνε τη μετάβαση σε ψηφιακές δραστηριότητες και μαζί μ’ αυτήν, οι ηλεκτρονικές πληρωμές, η οικειότητα με νέα apps, τα social media – όλα αυτά κάπως άλλαξαν το πώς ο κόσμος διασκεδάζει και αλληλεπιδρά με το online περιεχόμενο.
Πλέον τα παιχνίδια καζίνο εμφανίζονται με κάποια κανονικότητα σε ειδήσεις, στα social ή και σε σειρές και ταινίες, ενώ παράλληλα συνεχίζεται η κουβέντα περί εθισμού, επιπτώσεων και πρόληψης. Αξίζει να το σκεφτεί κανείς – τίποτα φαίνεται να μην μένει ανεπηρέαστο.
Πολιτισμική διαμόρφωση και η σημασία της παράδοσης
Αν και ακούγεται συχνά, δεν είναι τόσο επιφανειακή η σχέση καζίνο και ελληνικής κουλτούρας. Από ό,τι φαίνεται – με τα λεγόμενα του chiosvision.gr τουλάχιστον – οι δημιουργοί κουλοχέρηδων και διαφόρων ψηφιακών παιχνιδιών δανείζονται αρκετά σύμβολα και τίτλους από την αρχαία Ελλάδα. Ήρωες, τοπία, θεότητες… όλα παίζουν ρόλο. Βέβαια, πρόκειται και για κάτι περισσότερο από ένα ωραίο σκηνικό στην οθόνη. Για πολλούς παίκτες, μοιάζει ίσως με μια μικρή γέφυρα που συνδέει τις σύγχρονες συνήθειες με μια αίσθηση ρίζας ή κοινής ιστορίας.
Ναι, η κουκουβάγια της Αθηνάς, τα βουνά του Ολύμπου και τα λοιπά μοτίβα δεν εμφανίζονται τυχαία – μάλλον υπηρετούν ένα σκοπό: να πυροδοτήσουν μια αίσθηση οικειότητας. Δεν θα έλεγε κανείς πως οι αριθμοί δεν το υποστηρίζουν: σύμφωνα με τα στοιχεία που κυκλοφόρησαν, μετά το 2021 περισσότερο από το 35% των ενηλίκων στη χώρα έχει δοκιμάσει τουλάχιστον μια φορά τα online καζίνο. Αν αυτό δείχνει αποδοχή ή απλώς περιέργεια, ίσως χρειάζεται κι άλλη συζήτηση.
Η δυναμική παρουσία των online καζίνο στην ειδησεογραφία
Το κλίμα στα ειδησεογραφικά μέσα, τα τελευταία χρόνια τουλάχιστον, έχει… βαρύνει με όλο και περισσότερα ρεπορτάζ και ειδήσεις γύρω από τα online καζίνο και τα τυχερά παιχνίδια γενικότερα. Τα ποσά που πέφτουν στην αγορά εντυπωσιάζουν – σύμφωνα με την ΕΕΕΠ, το 2023 το online gaming στην Ελλάδα αποτιμήθηκε κοντά στα 1,9 δισεκατομμύρια ευρώ. Δεν είναι παράξενο λοιπόν που η θεματολογία γύρω από ασφάλεια, αξιοπιστία, κοινωνικές επιπτώσεις και νόμους, συζητιέται σε τόσες πλατφόρμες.
Αναφορές σε έγκυρα portals τείνουν να συνοδεύονται από παραπομπές σε έγκριτους οδηγούς όπως το της Elabet, που αποτελεί σημείο αναφοράς για τους ενδιαφερόμενους στο online casino και sports betting στην Ελλάδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ειδησεογραφικά δεν υπερτερούν τα “success stories”: πολλές αναφορές αγγίζουν σοβαρά τις ανησυχίες για εθισμό ή αναλύουν αν και κατά πόσο η ελληνική κοινωνία μπορεί να αντέξει μια τέτοια μετάβαση στη μαζική ψηφιακή διασκέδαση. Βλέπουμε και νομοθετικά μέτρα να συζητιούνται στη Βουλή. Όλα αυτά, κάπως μπερδεύουν το τοπίο – δεν είναι εύκολο να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.
Οικονομικές επιπτώσεις και κοινωνική απήχηση
Από τα οικονομικά ρεπορτάζ, φαίνεται πως τα καζίνο παίζουν (ή πιστεύεται πως παίζουν) κάποιο σημαντικό ρόλο στην τοπική οικονομία, όχι μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα· αρκετές φορές και στην περιφέρεια. Το αναφέρει άλλωστε και το kavalapost.gr: μιλάμε για δουλειές, τουρισμό, επένδυση κεφαλαίων που, κατά περιόδους, παίρνει τα πάνω της. Το 2022 αναφέρθηκε ότι ο συγκεκριμένος κλάδος πίστωσε πάνω από 500 εκατομμύρια ευρώ στα κρατικά ταμεία. Ωστόσο, δεν λείπουν και τα δημοσιεύματα που τονίζουν τα αρνητικά: προβληματικός τζόγος, αμφισβητούμενη διαφάνεια, η συχνή ανάγκη για αυστηρή εποπτεία.
Φαίνεται πάντως – αν κρίνουμε και από τις ειδικές εκπομπές ή τα τοπικά ρεπορτάζ – πως το διακύβευμα “οφέλη vs. κινδύνους” μένει διαρκώς ανοιχτό. Κυρίως όταν η κουβέντα έρχεται στις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, εκεί μάλλον το ενδιαφέρον οξύνει.
Η διασύνδεση μύθου και σύγχρονης αφηγηματικής ταυτότητας
Δεν περνά απαρατήρητο, τουλάχιστον σε όσους διαβάζουν ή βλέπουν τηλεόραση συστηματικά, το πόσο συχνά το καζίνο ως μοτίβο επιστρέφει σε διάφορες αφηγήσεις – μυθιστορήματα, σειρές, διαφημίσεις. Ενώ ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι αποτελεί πλέον σύμβολο της νεοελληνικής προσέγγισης στο ρίσκο και στην τύχη.
Ενίοτε, ιστορίες γύρω από εθισμό, χαμένους και νικητές που αλλάζουν τύχη, ακόμα και οι ματιές σε ένα είδος “θεότητας της τύχης”, δομούν ένα νέο αφήγημα που σε κάποιο βαθμό ενώνει το σήμερα με παραδοσιακά μοτίβα. Απ’ ό,τι φαίνεται στα social, προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων που κερδίζουν ή χάνουν, καθώς και τα ατελείωτα threads συζητήσεων, δίνουν αφορμή για να μιλάμε πια για ένα πολιτισμικό φαινόμενο με πολλές όψεις. Τάσεις διαμορφώνονται, εμπειρίες διαφοροποιούνται – ό,τι και να πούμε μάλλον επαρκεί… ή μήπως όχι;
Υπεύθυνο παιχνίδι και κοινωνική ευθύνη
Καθώς το τοπίο ψηφιακών τυχερών παιχνιδιών μεγαλώνει, το βάρος στη συζήτηση για υπεύθυνο παιχνίδι γίνεται όλο και πιο εμφανές. Οι ρυθμιστικοί φορείς, η ΕΕΕΠ για παράδειγμα, φαίνεται να επιμένουν (δικαίως ή αρκούντως, άλλοι το κρίνουν) στην ανάγκη ενημέρωσης του κοινού για κινδύνους και μέτρα ασφαλείας. Στις νεότερες ενημερωτικές καμπάνιες κυκλοφορούν όλο και περισσότερο “προειδοποιήσεις”, τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης, καθώς και οδηγίες για αυτοέλεγχο. Για τους ανήλικους και όσους κινδυνεύουν-τουλάχιστον στα χαρτιά-η προστασία προβλέπεται αυστηρά.
Το 2023 μόνο, ενεργοποιήθηκαν πάνω από 9.000 περιορισμοί λογαριασμών λόγω υπερβολικής χρήσης. Παρόλα αυτά, το αν οι πρακτικές ευθύνης συμβαδίζουν με το ρυθμό της τεχνολογικής εξέλιξης ή απλώς ακολουθούν πίσω… δεν είναι πάντα ξεκάθαρο. Στην τελική, το ζητούμενο “ψυχαγωγία με όρια” παραμένει πάντοτε σχετικό – εξαρτάται και από το ποιος το ορίζει.
