Το πρώτο Εικονικό Μουσείο Κλεμμένων Πολιτιστικών Αντικειμένων είναι online και σε αντίθεση με άλλα μουσεία, έχει σκοπό να μικραίνει και όχι να μεγαλώνει τη συλλογή του. Πριν 3 χρόνια η Unesco είχε ανακοινώσει τη δημιουργία ενός μουσείου που θα συγκέντρωνε όλα τα λεηλατημένα πολιτιστικά αντικείμενα του κόσμου. Στις 29 Σεπτέμβρη, στα πλαίσια της Παγκόσμιας Διάσκεψης για τις Πολιτιστικές Πολιτικές και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (MONDIACULT 2025) στη Βαρκελώνη, παρουσιάστηκε η πρώτη παγκόσμια πλατφόρμα, αφιερωμένη αποκλειστικά στην ευαισθητοποίηση για την παράνομη διακίνηση πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η Unesco και η ιδέα για το Πρώτο Εικονικό Μουσείο
Η Unesco ιδρύθηκε με σκοπό τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Με τη Σύμβαση του 1970, ο διεθνής οργανισμός καλεί τα κράτη-μέλη να αποτρέψουν την κλοπή και διακίνηση πολιτιστικών αγαθών. Η δημιουργία του Εικονικού Μουσείου εντάσσεται στο πλαίσιο αυτών των δράσεων. Με χορηγό το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας αλλά και σε συνεργασία με την Interpol, υλοποιήθηκε το πρωτοποριακό αυτό μουσείο και σχεδιάστηκε από τον βραβευμένο αρχιτέκτονα Francis Kéré.
Ξενάγηση στο Μουσείο
Το Πρώτο Εικονικό Μουσείο πληροφορεί τους επισκέπτες για την αποστολή της Unesco, αλλά και τη δυνατότητα να περιηγηθούν σε εικονικές αίθουσες χωρισμένες ανά περιοχή. Στη γκαλερί των «κλεμμένων» παρουσιάζονται περισσότερα από 250 λεηλατημένα αντικείμενα, από τουλάχιστον 46 χώρες από όλο τον κόσμο. Τα αντικείμενα αυτά έχουν αποδοθεί σε 2D και 3D μορφή, ενώ το μουσείο είναι επίσης διαθέσιμο για εξερεύνηση μέσω συσκευής εικονικής πραγματικότητας (VR), προσφέροντας μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Επιπλέον κάποιες φορές, χρησιμοποιήθηκε τεχνητή νοημοσύνη για να δημιουργήσει μερικά από τα μοντέλα. Η συλλογή προς το παρόν περιλαμβάνει 96 αντικείμενα από την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, 59 από τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, 52 από την Αφρική, 38 από την Ασία και τον Ειρηνικό και 37 από τις Αραβικές χώρες. Ο επισκέπτης μπορεί να έρθει σε επαφή με κάθε ένα από τα αντικείμενα αυτά, μαθαίνοντας πληροφορίες για το υλικό, το μέγεθος, την προέλευση αλλά και την ιστορία τους. Η πιο σημαντική αίθουσα του Εικονικού Μουσείου είναι αυτή των Επιστροφών και του Επαναπατρισμού. Εκεί συναντάμε τα αντικείμενα που κατάφεραν να επιστραφούν στις χώρες προέλευσής τους. Προς το παρόν υπάρχουν μόνο 3.
«Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά μουσεία, το Εικονικό Μουσείο έχει σχεδιαστεί ώστε να αδειάζει σταδιακά, με στόχο την επιστροφή και όχι τη συσσώρευση. Καθώς τα κλεμμένα αντικείμενα ανακτώνται και επαναπατρίζονται, θα αφαιρούνται από την ψηφιακή συλλογή, συμβολίζοντας δικαιοσύνη και αποκατάσταση.», αναφέρει η UNESCO σε ανακοίνωσή της.
Advertising
Τα ελληνικά
Φυσικά από αυτή τη συλλογή δε θα μπορούσαν να λείπουν ελληνικά αντικείμενα. Συγκεκριμένα, στο Πρώτο Εικονικό Μουσείο Κλεμμένων Πολιτιστικών Αντικειμένων εκτίθενται 9. Η περιήγηση ξεκινά με ένα γυναικείο ειδώλιο του 7ου αιώνα π.Χ., που βρέθηκε στον ναό της Αφροδίτης στη Σαντορίνη. Χαλκεύτηκε από μαλακό, λευκό ασβεστόλιθο και αναπαριστά μια κουροτρόφο, δηλαδή μια θεά που ήταν «τροφόρος των παιδιών». Από το Ακρωτήρι της Σαντορίνης «κατάγεται» και ένα πήλινο αγγείο του μουσείου, περίπου 3600 χρόνων. Ονομάζεται ασκός και κατασκευάστηκε από πηλό της Μήλου. Από το νησί της Νάξου, η γκαλερί παρουσιάζει ένα μαρμάρινο ειδώλιο όρθιας γυμνής γυναίκας. Ανακαλύφθηκε το 1972 και αποτελεί ισχυρό σύμβολο του κυκλαδικού πολιτισμού στην πολιτιστική του ακμή (περίπου 2700–2300 π.Χ.). Η ελληνική συλλογή συμπληρώνεται με μια κολοσσιαία μαρμάρινη κεφαλή γυναίκας και χρονολογείται περίπου στο 120 π.Χ. Ανακαλύφθηκε το 1987 κατά τις ανασκαφές του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Αθήνα, δίπλα στο αρχαίο θέατρο της Αιγείρας. Αυτό το γυναικείο κεφάλι απεικονίζει μια θεϊκή μορφή, πιθανότατα την Αθηνά ή την Αφροδίτη. Η συλλογή περιλαμβάνει επιπλέον ένα μπρούντζινο τρίποδα μινιατούρα, αφιέρωμα σε θεό, ένα διωχάνδριο αγγείο, αλλά κι ένα μικρό χάλκινο ειδώλιο αλόγου που βρέθηκε το 1879 στο αρχαίο πανελλήνιο ιερό της Ολυμπίας, κατασκευασμένο την Ύστερη Γεωμετρική εποχή.
Στην εικονική γκαλερί υπάρχουν και 10 κυπριακά λεηλατημένα αντικείμενα. Αγγεία, ειδώλια και εικόνες ανήκουν σε αυτήν την τρισδιάστατη συλλογή, με χαρακτηριστικό ένα μικρό αγαλματίδιο γυναικείας μορφής από λευκό μάρμαρο. Χρονολογείται γύρω στον 1ο αιώνα π.Χ., και βρέθηκε το 1966 κατά τη διάρκεια ανασκαφών στην αρχαία πόλη της Σαλαμίνας από αρχαιολογική ομάδα του Πανεπιστημίου Λυών II. Πιθανότατα απεικονίζει την Αφροδίτη και δείχνει την λατρεία και την δυνατή σύνδεση των Κυπρίων με τη θεά του έρωτα και της ομορφιάς.
Το πρώτο Εικονικό Μουσείο: ο σκοπός
Η δημιουργία του Εικονικού Μουσείου είναι ένα μεγάλο βήμα κατά της λεηλασίας πολιτιστικών αγαθών. Με αυτό τον πρωτοποριακό τρόπο μπορούν να έχουν δωρεάν πρόσβαση και ενημέρωση όλοι οι πολίτες του κόσμου. Σκοπός της Unesco είναι να ενεργοποιήσει επισκέπτες και ερευνητές και να ενισχύσει τον διεθνή διάλογο για την προστασία και την επιστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς. Δυστυχώς, αυτή η συλλογή αποτελεί ένα πολύ μικρό τμήμα των λεηλατημένων αντικειμένων. Η Interpol, εκτιμά ότι κυκλοφορούν παγκοσμίως περίπου 52.000 κλεμμένα αντικείμενα. Όσο περισσότερο «γεμίζει» η εικονική Αίθουσα Επιστροφών και Επαναπατρισμού, τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η επιτυχία της ύπαρξης αυτού του μοναδικού Μουσείου.
«Αν και αυτή η εικονική έκθεση δεν θα αναπληρώσει τη φυσική απουσία των έργων τέχνης, τουλάχιστον θα αποκαταστήσει τη βασική πρόσβαση σε αυτά και θα ενισχύσει την υπεράσπιση της επιστροφής τους», δήλωσε η Γενική Διευθύντρια της UNESCO, Audrey Azoulay.
Advertising
Πηγές άρθρου:
Πληροφορίες από την ιστοσελίδα museum.unesco.org. (τελευταία πρόσβαση 15/10/2025)
Feldman, E. (2025), The World’s First Virtual Museum of Stolen Cultural Objects Wants Its Collection to Shrink, Not Grow. Ανακτήθηκε από smithsonianmag.com. (τελευταία πρόσβαση 15/10/2025)
Redazione (2025), Unesco opened the first virtual museum of stolen cultural objects. Ανακτήθηκε από finestresullarte.info. (τελευταία πρόσβαση 15/10/2025)
Godwin, E. (2025), Unesco launches virtual museum of stolen cultural objects. Ανακτήθηκε από museumsassociation.org. (τελευταία πρόσβαση 15/10/2025)
