Λίγες ημέρες μετά τα πολυαναμενόμενα εγκαίνια στο Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο (Grand Egyptian Museum – GEM), η Αίγυπτος επιστρέφει δυναμικά στο παγκόσμιο πολιτιστικό προσκήνιο ανοίγοντας τις πύλες της στην αιωνιότητα. Το νέο μουσείο, το μεγαλύτερο του είδους του διεθνώς, φιλοξενεί περισσότερα από 100.000 αρχαιολογικά ευρήματα, από τις απαρχές του φαραωνικού πολιτισμού έως και την Ελληνορωμαϊκή περίοδο. Με όραμα να αποτελέσει τον θεματοφύλακα της αιγυπτιακής ιστορίας του 21ου αιώνα, το GEM σηματοδοτεί τη σύνδεση του αρχαίου μεγαλείου με τη σύγχρονη τεχνολογία.
Η ημέρα των εγκαινίων
Τα εγκαίνια, που πραγματοποιήθηκαν πριν λίγες ημέρες στις αρχές Νοεμβρίου, αποτέλεσαν γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας. Παρόντες ήταν αρχηγοί κρατών, εκπρόσωποι διεθνών οργανισμών, προσωπικότητες των τεχνών και της επιστήμης, καθώς και απόγονοι γνωστών αιγυπτιολόγων, όπως της οικογένειας του Χάουαρντ Κάρτερ.
Η τελετή, διάρκειας τριών ωρών, συνδύαζε λόγο, μουσική και φως. Η Συμφωνική Ορχήστρα του Καΐρου παρουσίασε έργα εμπνευσμένα από τον ύμνο του ήλιου του Ακενατών, ενώ προβολές πάνω στην πρόσοψη του μουσείου αναπαριστούσαν την πορεία της αιγυπτιακής ιστορίας μέσα σε δέκα χιλιετίες. Στην ομιλία του, ο πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι χαρακτήρισε το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο «δώρο της Αιγύπτου στην ανθρωπότητα» και ευχαρίστησε την Ιαπωνία, η οποία συνέβαλε οικονομικά με δάνεια ύψους 800 εκατομμυρίων δολαρίων για την ολοκλήρωσή του. Από την πλευρά της, η γενική διευθύντρια της UNESCO, Όντρεϊ Αζουλέ, τόνισε ότι το μουσείο «δεν φυλάσσει απλώς μνήμες, αλλά δημιουργεί ένα νέο κεφάλαιο στη σχέση της ανθρωπότητας με το παρελθόν της».
Αρχιτεκτονική
Το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο είναι χτισμένο σε απόσταση μόλις 2 χιλιομέτρων από τις Πυραμίδες της Γκίζας, σε υψόμετρο τέτοιο ώστε η κορυφή της πρόσοψης να βρίσκεται στην ίδια ευθεία με την κορυφή της Μεγάλης Πυραμίδας του Χέοπα. Ο σχεδιασμός του Ιρλανδού αρχιτέκτονα Χένρι Νόναν και του στούντιο Heneghan Peng ξεχωρίζει για την καθαρότητα και τον συμβολισμό του.
Το κτίριο θυμίζει μια γιγάντια πύλη μεταξύ του παλιού και του νέου κόσμου, με το τρίγωνο μοτίβο να επαναλαμβάνεται σε τοίχους, στέγη και εσωτερικές αυλές. Η πρόσοψη καλύπτεται από 43.000 τετραγωνικά μέτρα αλαβάστρου, ενώ τα διαφανή τμήματα επιτρέπουν στο ηλιακό φως να δημιουργεί σκιές που αλλάζουν χρώμα μέσα στη μέρα — μια αρχιτεκτονική υπόκλιση στο φως της ερήμου.
Στο εξωτερικό του, μια τεράστια κεντρική ράμπα 600 μέτρων οδηγεί τους επισκέπτες στο κεντρικό αίθριο, όπου δεσπόζει ο κολοσσός του Ραμσή Β΄. Το άγαλμα, ύψους 11 μέτρων, βάρους 83 τόνων και ηλικίας 3.200 ετών, μεταφέρθηκε από την καρδιά του Καΐρου μέχρι τη Γκίζα και υπήρξε πραγματικός άθλος, μιας και η επιχείρηση μεταφοράς είχε διάρκεια δέκα ώρες, με τη βοήθεια 20 μηχανικών και ειδικών συντηρητών.
Οι αίθουσες των Φαραώ και των θεών
Το GEM είναι οργανωμένο σε τρεις μεγάλες θεματικές ενότητες: “Οι Βασιλείς”, “Οι Θεοί” και “Ο Λαός”. Στις αίθουσες των βασιλέων εκτίθενται τα κολοσσιαία αγάλματα του Τούθμωση Γ΄, του Αμενχοτέπ Β΄ και της Χατσεψούτ, ενώ ειδική ενότητα αφιερώνεται στις θηλυκές μορφές εξουσίας της αρχαίας Αιγύπτου, όπως η Κλεοπάτρα Ζ΄ και η Νεφερτάρι.
Η αίθουσα των θεών είναι μια επιβλητική εμπειρία: αγάλματα του Όσιρι, της Ίσιδος και του Άνουβι πλαισιώνονται από ήχους, φως και ψηφιακές προβολές που αναπαριστούν την πορεία της ψυχής προς το “Ντουάτ” — τον κάτω κόσμο. Εδώ η αρχαιολογία συναντά τη σύγχρονη μουσειολογία: κάθε έκθεμα συνοδεύεται από διαδραστικές οθόνες με δυνατότητα τρισδιάστατης αναπαράστασης.
Οι θησαυροί των τάφων και οι άγνωστες συλλογές
Εκτός από τα γνωστά βασιλικά κτερίσματα, το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο φιλοξενεί και λιγότερο γνωστούς θησαυρούς. Η συλλογή της Σακαρά, για παράδειγμα, περιλαμβάνει 4.000 αντικείμενα από ταφικά συγκροτήματα της Παλαιάς Δυναστείας, ενώ η συλλογή Τανούτι, της πρώτης γνωστής βασίλισσας της 17ης Δυναστείας, παρουσιάζεται για πρώτη φορά πλήρως αποκατεστημένη.
Εντυπωσιακή είναι η αίθουσα των ζώων-θεών, όπου εκτίθενται μουμιοποιημένοι ιεροί ταύροι, γάτες και ιβίδες, καθώς και η μοναδική μούμια ενός ιερού κροκοδείλου μήκους 3,5 μέτρων, η οποία ανακαλύφθηκε το 1942 στο Ασουάν.
Επιπρόσθετα, το GEM φιλοξενεί αμέτρητα τεκμήρια καθημερινής ζωής: σανδάλια φτιαγμένα από πάπυρο, περούκες από φυσικά μαλλιά, καλλυντικά, παιχνίδια, μουσικά όργανα. Στις προθήκες με τα ουσάμπτι, μικρά ταφικά αγαλματίδια που προορίζονταν να υπηρετούν τον νεκρό στον άλλο κόσμο, αντικατοπτρίζεται η πίστη των Αιγυπτίων στη μεταθανάτια ζωή με τρόπο τρυφερό και οικείο.
Η εμπειρία ολοκληρώνεται στην υπαίθρια αυλή, όπου δεσπόζει ο κρεμαστός οβελίσκος του Ραμσή Β, μοναδικός στον κόσμο. Από κάτω, ο επισκέπτης μπορεί να δει τις χαραγμένες λέξεις “Egypt” σε δεκάδες γλώσσες, ένα παγκόσμιο κάλεσμα ενότητας γύρω από την κοινή πολιτιστική κληρονομιά.
Ο θησαυρός του Τουταγχαμών
Το αποκορύφωμα της επίσκεψης είναι η αίθουσα του Τουταγχαμών, όπου για πρώτη φορά στην ιστορία παρουσιάζονται περισσότερα από 5.000 αντικείμενα από τον τάφο του νεαρού βασιλιά.
Στην καρδιά της έκθεσης δεσπόζει η χρυσή νεκρική μάσκα του νεαρού βασιλιά, λάμποντας υπό ένα φως που σχεδιάστηκε ειδικά για να αναδεικνύει τις αποχρώσεις του πολύτιμου μετάλλου. Πλάι της, τα τελετουργικά σκήπτρα, τα κοσμήματα, το άρμα του, ακόμη και η ταριχευμένη καρδιά του Τουταγχαμών, παρουσιάζονται με τρόπο που συνδυάζει επιστημονική ακρίβεια και σκηνοθετική ευαισθησία. Επιπλέον, εκτίθενται και πιο προσωπικά αντικείμενα: το παιδικό του γιο-γιο, ένα μπαστούνι κυνηγιού και ένας τελετουργικός θρόνος με απεικόνιση της συζύγου του Άνκεσεν-Αμόν να του φορεί αρωματικό έλαιο. Οι επισκέπτες μπορούν μέσω εικονικής περιήγησης να “εισέλθουν” στον ασύλητο τάφο όπως τον αντίκρισε ο Κάρτερ το 1922.
Κέντρο επιστήμης
Το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο διαθέτει ένα από τα πιο προηγμένα εργαστήρια συντήρησης αρχαιοτήτων στον κόσμο. Εδώ χρησιμοποιούνται τεχνικές ακτίνων λέιζερ και υπέρυθρης φασματοσκοπίας για τον καθαρισμό και τη μελέτη οργανικών υλικών, όπως λιπάσματα, ύφασμα και χρώματα.
Το Κέντρο Ερευνών συνεργάζεται με πανεπιστήμια από την Ιαπωνία, τη Γαλλία και την Ελλάδα, ενώ ήδη σχεδιάζονται εκπαιδευτικά προγράμματα για νέους αρχαιολόγους . Η φιλοσοφία του GEM δεν περιορίζεται στη φύλαξη, αλλά επεκτείνεται στη διάδοση της γνώσης και στην εκπαίδευση επόμενων γενεών.
Τέλος, αξίζει να γίνει μνεία στο γεγονός ότι το μουσείο διαθέτει εκθεσιακούς χώρους, εργαστήρια συντήρησης και αποκατάστασης, παιδικό μουσείο (Children’s Museum), συνεδριακές και εκπαιδευτικές ζώνες, περιοχές υποστήριξης και υπαίθριους κήπους.
Η πολιτική των επαναπατρισμών
Παράλληλα με τη λειτουργία του μουσείου, η Αίγυπτος συνεχίζει δυναμικά τον αγώνα επαναπατρισμού των αρχαιοτήτων της. Ο πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Αιγυπτιολόγων, Tarek Tawik, τόνισε σε πρόσφατη συνέντευξή του πως η χώρα δεν εγκαταλείπει τη διεκδίκηση της προτομής της Νεφερτίτης, που εκτίθεται στο Μουσείο του Βερολίνου, ούτε της Στήλης της Ροζέτας, η οποία βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε: «Κάποτε μου είπαν ότι η Νεφερτίτη είναι καλή πρέσβειρα του αιγυπτιακού πολιτισμού στη Γερμανία. Τους απάντησα ότι η Αίγυπτος διατηρεί το δικαίωμα να ανακαλέσει την πρέσβειρά της όποτε το θελήσει».
Κάθε χρόνο, μέσω διεθνών συμφωνιών η Αίγυπτος επαναπατρίζει εκατοντάδες αντικείμενα που είχαν εξαχθεί παράνομα, ενισχύοντας τον ρόλο του GEM ως «εθνικού θησαυροφυλακίου».
Ένα μουσείο-ορόσημο
Το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο δεν είναι απλώς ένα μουσείο. Eίναι μια νέα σελίδα στη σχέση της ανθρωπότητας με τον χρόνο. Στεκόμενο ανάμεσα στις Πυραμίδες και τη σύγχρονη πόλη της Γκίζας, ενώνει τον κόσμο των θεών με τον κόσμο των ανθρώπων, όπως έκαναν οι ίδιοι οι Φαραώ.
Στον 21ο αιώνα, η Αίγυπτος φιλοδοξεί, μέσα από το GEM και την καθοριστική συμβολή της τεχνητής νοημοσύνης, να υπενθυμίσει στον κόσμο πως ο πολιτισμός της , που γεννήθηκε στις όχθες του Νείλου, δεν είναι απολίθωμα, αλλά ζωντανή πηγή γνώσης και έμπνευσης.
Πηγές:
Μανδηλάρα, Τ. (2025): Grand Egyptian Museum: Μέσα στο μεγαλύτερο μουσείο στον κόσμο. Ανακτήθηκε από: www.travel.gr (Τελευταία προβολή: 8.11.2025)
Tάρεκ Τoουφίκ: To Μεγάλο Aιγυπτιακό Μουσείο είναι η πυραμίδα της σύγχρονης εποχής. Ανακτήθηκε από: www.archaiologia.gr (Τελευταία προβολή: 8.11.2025)
Ανακτήθηκε από: grandegyptianmuseum.org (Τελευταία προβολή: 8.11.2025)
