Η κλεπτομανία είναι μία διαταραχή, η οποία εντάσσεται στις διαταραχές ελέγχου της παρόρμησης. Χαρακτηριστικό των διαταραχών αυτών είναι η απουσία ελέγχου. Ειδικότερα, το άτομο δεν μπορεί να τιθασεύσει την ανάγκη του να κάνει την απαγορευμένη πράξη. Πέρα από την κλεπτομανία, η μυθομανία και η πυρομανία εντάσσονται επίσης στην κατηγορία των παραπάνω διαταραχών.
Τα χαρακτηριστικά της κλεπτομανίας
Ένα άτομο που έχει κλεπτομανία χαρακτηρίζεται από την ανάγκη να κλέψει. Τα αντικείμενα κλοπής είναι συνήθως μηδαμινής αξίας και στην ουσία δε χρησιμεύουν πουθενά στο άτομο. Συνήθως, κρατάει αυτά τα αντικείμενα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις επιστρέφει τα αντικείμενα αυτά στους κατόχους τους, χωρίς οι δεύτεροι να το αντιληφθούν. Στην περίπτωση που το άτομο κλέψει κάτι κάποιας αξίας ή χρήματα, συνήθως τα χαρίζει σε άλλους. Το άτομο δεν ικανοποιείται από το αντικείμενο της κλοπής, αλλά από το αίσθημα ευχαρίστησης, το οποίο αποφέρει η πράξη. Τα θύματα της κλοπής μπορεί να είναι άγνωστα άτομα, αλλά τις περισσότερες φορές είναι άτομα με τα οποία το άτομο συναναστρέφεται συχνά ή βρίσκονται στον άμεσο περίγυρό του (π.χ. σχολείο, εργασιακός χώρος). Στην περίπτωση αυτή, ο περίγυρος τις περισσότερες φορές καταλαβαίνει ποιος μπορεί να είναι ο δράστης. Αν και η κλεπτομανία αποτελεί διαταραχή, πολλά άτομα έχουν συλληφθεί, καθώς έχουν «πιαστεί» να κλέβουν.
Η έναρξη της διαταραχής και η αιτιολογία
Η κλεπτομανία έχει την έναρξή της σε μικρές κυρίως ηλικίες και σε μεγαλύτερο βαθμό αφορά τις γυναίκες. Η αιτιολογία δεν είναι απόλυτα σαφής, καθώς έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες. Για παράδειγμα, η κλεπτομανία θεωρείται από κάποιους ως αποτέλεσμα στέρησης παιδικών αναγκών και μέσω της πράξης αυτής το άτομο προσπαθεί να καλύψει αυτό το κενό. Η κλεπτομανία ορίζεται επίσης ως πράξη αντίστασης και μη συμμόρφωσης στις απαιτήσεις και τα πρέπει της κοινωνίας.
Συνοσηρότητα με άλλες διαταραχές
Η διαταραχή αυτή παρουσιάζει συνοσηρότητα με άλλες διαταραχές, όπως είναι η διαταραχή άγχους και οι συναισθηματικές διαταραχές. Τα άτομα μπορεί να είναι κοινωνικά απομονωμένα, καθώς αισθάνονται ντροπή για την πράξη τους. Παρά το αίσθημα ντροπής, δυσκολεύονται όμως να ελέγξουν την παρόρμησή τους αυτή. Στην κλεπτομανία, τα άτομα αισθάνονται ένταση πριν την πράξη τους, η οποία ένταση καταλαγιάζει αφού δράσουν.
Θεραπεία
Η κλεπτομανία είναι μία διαταραχή, η οποία είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί, κυρίως γιατί τα άτομα ντρέπονται να εκθέσουν τον εαυτό τους. Η πιο αποτελεσματική μορφή θεραπείας, η οποία ενδείκνυται για την κλεπτομανία είναι η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία. Στη θεραπεία αυτή, ο ψυχολόγος σε συνεργασία με το άτομο διερευνά τα οφέλη που του προσφέρει η αίσθηση της κλοπής. Στη συνέχεια διερευνάται κάτω από ποιες συνθήκες πυροδοτείται η κλεπτομανία. Σε επόμενο στάδιο εντοπίζονται τρόποι αντικατάστασης του δυσλειτουργικού μοτίβου. Τέλος, το άτομο εκπαιδεύεται στην παρεμπόδιση της αντίδρασής του να κλέψει, όταν έρχεται η παρόρμηση αυτή. Ειδικότερα, μαθαίνει να αντιστέκεται κάνοντας κάτι άλλο πέρα από την καθορισμένη του αντίδραση, δηλαδή την κλοπή. Όσο πιο έγκαιρα το άτομο απευθυνθεί σε κάποιον ψυχολόγο, τόσο πιο γρήγορα και αποτελεσματικά αντιμετωπίζεται η κλεπτομανία.
