Συνθήκες
Η κοινωνική φοβία αποτελεί κατηγορία των αγχογόνων διαταραχών. Άτομα με κοινωνική φοβία φοβούνται την έκθεση σε κοινό, δυσκολεύονται να μιλήσουν με κόσμο. Έχουν έντονο άγχος, φοβούνται ότι θα ντροπιαστούν και θα γελοιοποιηθούν. Η κοινωνική φοβία λαμβάνει χώρα σε πλαίσια όπου το άτομο αισθάνεται απειλή. Για παράδειγμα, μπορεί να συμβεί σε μία συνέντευξη ή σε μία προφορική εξέταση. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, το άτομο αισθάνεται ότι απειλείται από άτομα εξουσίας. Ακόμα, η κοινωνική φοβία λαμβάνει χώρα σε καταστάσεις όπου το άτομο δε βρίσκεται ανάμεσα σε οικεία πρόσωπα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί επίσης η γνωριμία με νέους ανθρώπους, όταν το άτομο χρειάζεται να συστήσει τον εαυτό του. Επιπλέον, το άτομο ντρέπεται να δεχθεί φιλοφρονήσεις και αντίστοιχα να κάνει. Δεν είναι απαραίτητο να συμβαίνει μόνο στα πλαίσια άμεσης επαφής με ανθρώπους, αλλά ακόμα και στο τηλέφωνο το άτομο μπορεί να βιώνει άγχος.
Συμπτώματα κοινωνικής φοβίας
Στην κοινωνική φοβία, το άτομο βιώνει πολλά και διαφορετικά σωματικά συμπτώματα. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το κοκκίνισμα και στη συνέχεια έρχεται η εφίδρωση. Μπορεί να αισθάνεται ταχυπαλμία και ταχυκαρδία. Δυσκολεύεται στην αναπνοή, έχει ζαλάδες και μπορεί να βιώσει και λιποθυμικό επεισόδιο. Ακόμα, το βλέμμα δεν εστιάζει στον συνομιλητή, αλλά είναι εστιασμένο κάτω. Μπορεί από το έντονο άγχος, να τραυλίζει και να κάνει λάθη στην ομιλία.
Γνωσιακή λειτουργία
Τα άτομα με κοινωνική φοβία θεωρούν ότι αποτελούν επίκεντρο της προσοχής. Για παράδειγμα, αισθάνονται ότι όλα τα βλέμματα είναι εστιασμένα πάνω τους και φοβούνται ότι μπορεί να πουν ή να κάνουν ένα τραγικό λάθος με συνέπεια να αξιολογηθούν αρνητικά. Τα άτομα αυτά θέτουν υψηλές προδιαγραφές και έχουν αυστηρές απαιτήσεις από τον εαυτό τους. Τα κριτήρια που θέτουν χαρακτηρίζονται από τελειομανία και τελειοθηρία. Πιστεύουν ότι θέτοντας υψηλά κριτήρια, μειώνουν τις πιθανότητες να ντροπιαστούν. Στην πραγματικότητα δεν ισχύει κάτι τέτοιο, καθώς η τελειομανία εντείνει το άγχος τους.
Φαύλος κύκλος
Ο φαύλος κύκλος για την κοινωνική φοβία περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια: Το άτομο, όταν έρχεται αντιμέτωπο με καταστάσεις που του προκαλούν άγχος, κάνει αρνητικές και καταστροφικές σκέψεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα σκέψεων «Θα γελοιοποιηθώ, θα γίνω ρεζίλι». Βιώνει επομένως συναισθήματα άγχους και απελπισίας, τα οποία συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα. Συνεπώς, προκειμένου να μειώσει το άγχος του, οδηγείται σε αποφυγές. Οι αποφυγές όμως δεν τον αφήνουν να έρθει αντιμέτωπο με το πρόβλημα, συνεπώς δεν αντιμετωπίζει τη φοβία του, αντίθετα τη συντηρεί.
Θεραπεία
Η κατάλληλη θεραπεία για την κοινωνική φοβία αποτελεί η ψυχοθεραπεία. Η πιο ενδεδειγμένη μορφή ψυχοθεραπείας αποτελεί η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (ΓΣΘ). Στη ΓΣΘ το άτομο εκπαιδεύεται να αναγνωρίζει τις αρνητικές σκέψεις, να τις αμφισβητεί και να εφαρμόζει τεχνικές έκθεσης, παρεμποδίζοντας την αποφυγή. Τα αποτελέσματα της ΓΣΘ δείχνουν να είναι ευοίωνα με μακροπρόθεσμα οφέλη.
Βιβλιογραφία
Αντωνίου, Β., Ευθυμίου, Κ., & Μυλωνά, Κ. (2015). Κοινωνικό άγχος, διεκδικητικότητα και κοινωνική φοβία. Ένα δομημένο ομαδικό πρόγραμμα γνωσιακής συμπεριφοριστικής θεραπείας. Αθήνα: ΙΕΘΣ.
Hope, D., Heimberg, R., Juster, R., & Turk, C. (2009). Αντιμετώπισε το κοινωνικό άγχος. Μια γνωστική-συμπεριφορική θεραπευτική προσέγγιση-εγχειρίδιο αυτοβοήθειας. Αθήνα: Πατάκης.
