Η αξία της ανάγνωσης και της γραφής ίσως να ήταν το τελευταίο θέμα που θα μας απασχολούσε μέσα στον ορυμαγδό των συνεπειών του κορονοϊού. Ωστόσο, ήταν το θέμα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στις πανελλαδικές εξετάσεις του 2020. Μέσα από τρία λογοτεχνικά κείμενα – δύο πεζά και ένα ποίημα – οι υπεύθυνοι επιλογής των θεμάτων (ο αστικός μύθος θέλει να βρίσκονται κλεισμένοι στα γραφεία του πρώην παιδαγωγικού ινστιτούτου ολόκληρη τη νύχτα, αποκομμένοι από τον έξω κόσμο) έκαναν μία αναπάντεχη διαφοροποίηση. Απομακρύνθηκαν από την τρέχουσα επικαιρότητα – φιλόλογοι και φροντιστήρια ανέμεναν τουλάχιστον ένα κείμενο σε σχέση με την πανδημία, το αγαθό της υγείας και της ελευθερίας – αλλά επίσης επέλεξαν τρία σχεδόν 100% λογοτεχνικά κείμενα. Ακόμη και το κείμενο γνώμης του συγγραφέα Θοδωρή Γρηγοριάδη που έχει δημοσιευτεί στον ημερήσιο τύπο μοιάζει με απόσπασμα από το προσωπικό του ημερολόγιο, δηλαδή με σαφή λογοτεχνικά χαρακτηριστικά.
Με άλλα λόγια απέφυγαν να θέσουν άμεσα στην κρίση των μαθητών και των αποφοίτων άρθρα γνώμης γύρω από κάποιο εξαιρετικά επίκαιρο και φλέγον ζήτημα. Η αξία της ανάγνωσης και της γραφής έχει μία διαχρονικότητα αλλά η επικαιρότητα και οι πρωτόγνωρες καταστάσεις ελέω πανδημίας είχαν οδηγήσει πολλούς να θεωρούν βέβαιη την χρήση ενός εξαιρετικού άρθρου σε σχέση με τον περιορισμό στις ελευθερίες μας που ενέχει η μονιμοποίηση των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Το άρθρο γράφτηκε από τον Ισραηλινό συγγραφέα Yuval Noah Harari για τους Financial Times και στη συνέχεια μεταφράστηκε και αναδημοσιεύτηκε σε πολλά έντυπα σε ολόκληρο τον κόσμο, χωρίς να εξαιρείται η χώρα μας.
Οι ειδικοί έκαναν την έκπληξη που αναστάτωσε αρκετά τους εξεταζόμενους, ειδικά όταν τους ζητήθηκε να γράψουν για τη σχέση τους με την ανάγνωση, για την αξία της ανάγνωσης και της γραφής για τους ίδιους. Ένα κείμενο που θα προορίζονταν για το ιστολόγιο του σχολείου τους. Ο βασικός προβληματισμός προκλήθηκε από την επιλογή του προσώπου στο οποίο θα έπρεπε να γραφτεί το κείμενο: πρώτο ή τρίτο;
Ωστόσο, οι υπέρμαχοι της επιλογής των φετινών θεμάτων διέκριναν μία έμμεση σχέση με την τρέχουσα πραγματικότητα και επικαιρότητα. Λόγω πανδημίας, περιορισμού των δραστηριοτήτων μας και των εξόδων εκτός κατοικίας, είχαμε τη δυνατότητα να ασχοληθούμε με το διάβασμα, την ανάγνωση λογοτεχνικών και άλλων κειμένων, ακόμη και με τη συγγραφή οι πιο ‘προχωρημένοι’. Μας δόθηκε η ευκαιρία να διαβάσουμε κάποιο μυθιστόρημα που είχαμε αμελήσει να πάρουμε στα χέρια μας, να ανατρέξουμε στο διαδίκτυο για ενημερωτικά κείμενα σε σχέση με την πανδημία. Ακόμη παρακινηθήκαμε ίσως να δοκιμάσουμε τις δυνατότητες μας στη συγγραφή ξεκινώντας από το προσωπικό μας ημερολόγιο ‘μέρες της πανδημίας’ ή κάτι τέτοιο. Αλλά και οι πιο απλές συγγραφικές δραστηριότητες είχαν την ευκαιρία να ανθίσουν. Διαβάσαμε και γράψαμε περισσότερα emails, παρακολουθήσαμε σεμινάρια online. Γενικά είχαμε τη δυνατότητα, σχεδόν μας επιβλήθηκε, να αναθεωρήσουμε τις σχέσεις μας με πολλές από τις δραστηριότητες μας. Η αξία της ανάγνωσης και της γραφής ίσως να αναβαθμίστηκε για πολλούς εξ ημών.
- Ίσως πάνω σε αυτά τα δεδομένα να στηρίχτηκε η επιλογή των ‘σοφών’ στα θέματα της λογοτεχνίας και έκθεσης στις πανελλαδικές. Μία έμμεση αναγνώριση των πιο ανώδυνων και ουδέτερων συνεπειών της πανδημίας. Αναμένουμε τις επιδόσεις των εξεταζομένων για να διαπιστώσουμε αν η έκπληξη στην επιλογή των θεμάτων θα έχει επιπτώσεις και αντίκτυπο στις βαθμολογίες.
