Το φαινόμενο Raynaud είναι ένα πρόβλημα που προκαλεί μειωμένη ροή αίματος στα δάχτυλα, στα αυτιά, τη μύτη, τα δάχτυλα των ποδιών. Αυτό συμβαίνει λόγω σπασμών των αιμοφόρων αγγείων σε αυτές τις περιοχές. Οι σπασμοί συμβαίνουν ως απόκριση στο κρύο, το στρες ή σε συναισθηματική αναστάτωση.
Είναι επίμονη και σοβαρή αγγειοσυστολή στα δάκτυλα των χεριών και/ή των ποδιών με αποτέλεσμα την υπερβολική ωχρότητα. Στις χειρότερες περιπτώσεις, η χρόνια ισχαιμία οδηγεί σε βλάβη των ιστών, με ασθενείς επιρρεπείς σε μόλυνση.
Το κρύο, αν και είναι το κύριο έναυσμα του φαινομένου Raynaud, το ένα τρίτο των ασθενών το βιώνουν ως απόκριση στο στρες και το άγχος. Ένδειξη ότι η πάθηση είναι νευρολογικής και ακόμη και ψυχολογικής προέλευσης.
Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό από τους άνδρες να το εμφανίσουν.
Τα σημεία και συμπτώματα του φαινομένου Raynaud περιλαμβάνουν:
- Κρύα δάχτυλα των χεριών ή των ποδιών
- Το χρώμα αλλάζει στο δέρμα ως απόκριση στο κρύο ή το στρες
- Αίσθημα μουδιάσματος, τσιμπήματα ή τσούξιμο κατά τη θέρμανση ή ανακούφιση από το στρες
- Αρχικά τα άκρα αποκτούν λευκό χρώμα, και στη συνέχεια μπλε. Στην διαδικασία αποκατάστασης της κυκλοφορίας αποκτούν κόκκινο χρώμα.

Μπορεί να εμφανιστεί από μόνο του, γνωστό ως πρωτογενής μορφή ή να συνυπάρχει με άλλες ασθένειες, ως δευτερογενής μορφή. Οι ασθένειες που συνδέονται συχνότερα με το Raynaud είναι αυτοάνοσες ασθένειες ή ασθένειες του συνδετικού ιστού όπως:
- Λύκος (συστηματικός ερυθηματώδης λύκος)
- Σκληρόδερμα
- Σύνδρομο CREST (μια μορφή σκληροδερμίας)
- Νόσος Μπέργκερ
- σύνδρομο Sjögren
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα
- Αποφρακτική αγγειακή νόσο ( πχ αθηροσκλήρωση)
- Πολυμυοσίτιδα
- Διαταραχές του αίματος, όπως η κρυοσφαιριναιμία
- Διαταραχές του θυρεοειδούς
- Πνευμονική υπέρταση
Αρχίζει συχνά μεταξύ 15 και 25 ετών. Είναι λιγότερο σοβαρό από το δευτεροπαθές Raynaud. Τα άτομα με πρωτοπαθές Raynaud δεν αναπτύσσουν συχνά μια σχετική πάθηση.
Αίτια
Η ακριβής αιτία του Raynaud είναι άγνωστη. Είναι πιθανό ορισμένες διαταραχές του αίματος να προκαλέσουν Raynaud αυξάνοντας το πάχος του αίματος. Αυτό μπορεί να συμβεί λόγω περίσσειας αιμοπεταλίων ή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Ή ειδικοί υποδοχείς στο αίμα που ελέγχουν τη στένωση των αιμοφόρων αγγείων μπορεί να είναι πιο ευαίσθητοι.
Παράγοντες Κινδύνου:
- Αυτοάνοσο νόσημα
- Έκθεση σε χημικά
- Κάπνισμα τσιγάρου
- Τραυματισμός
- Επαναλαμβανόμενες ενέργειες (πληκτρολόγηση ή εργαλεία δόνησης)
- Παρενέργειες από ορισμένα φάρμακα
Διάγνωση
Η διαδικασία ξεκινά με ιατρικό ιστορικό και φυσική εξέταση και ο ειδικός επιστήμονας μπορεί να κάνει ένα τεστ ψυχρής πρόκλησης. Αυτό γίνεται για να φανούν οι αλλαγές χρώματος στα χέρια και τα δάχτυλα, όπου κατά τη διάρκεια της δοκιμής, τα χέρια έρχονται σε επαφή με το κρύο. Μετά την ηλικία των 35 ετών γίνονται και επιπλέον εξετάσεις για την επιβεβαίωση ή όχι ύπαρξης παθολογικού νοσήματος.
Αντιμετώπιση
Η σοβαρότητα της πρωτογενούς μορφής, επηρεάζει και το είδος της θεραπείας. Δεν υπάρχει μόνιμη θεραπεία για το φαινόμενο Raynaud, αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί η συχνή εμφάνιση του.
- Αποφυγή έκθεσης στο κρύο
- Διατήρηση ζεστών άκρων με γάντια, κάλτσες, κασκόλ και καπέλο
- Διακοπή του καπνίσματος
- Προστατευτικά δακτύλων πάνω από δάχτυλα με πληγές
- Αποφυγή τραύματος ή κραδασμών στο χέρι (όπως με εργαλεία δόνησης)
- Λήψη φαρμάκων για την αρτηριακή πίεση κατά τους χειμερινούς μήνες για τη μείωση της συστολής των αιμοφόρων αγγείων (ύστερα από ιατρική σύσταση)
Επιπλοκές
Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί γάγγραινα και να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό των άκρων.
ΠΗΓΕΣ:
Johns Hopkins Medicine. (2019). Raynaud’s Phenomenon. [online] Available at: hopkinsmedicine.org Last access: 2/3/2022.
Mayo Clinic (2017). Raynaud’s disease – Symptoms and causes. [online] Mayo Clinic. Available at. mayoclinic.org Last access: 3/3/2022.