Η πατρίδα των χούλιγκανς
Ο χουλιγκανισμός σαν λέξη και σαν πρακτική γεννήθηκε και ανδρώθηκε στην Αγγλία. Οι πρώτοι τραυματίες εξαιτίας οπαδικής βίας μαρτυρούνται ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Η κορύφωση, όμως, της οπαδικής βίας έρχεται τη δεκαετία του 1960, με οπαδούς να μαχαιρώνονται μέσα και έξω από τα γήπεδα και την αστυνομία να αδυνατεί να επιβληθεί. Στο βιβλίο “Ερχόμαστε” από τους Eddie και Dougie Brimson, κορυφαίων χούλιγκανς, διαβάζουμε:
Η ποδοσφαιρική βία είναι σαν το τσιγάρο. Αν το δοκιμάσεις και δε σου αρέσει, δεν θα το ξαναβάλεις στο στόμα σου. Αν όμως σου αρέσει, θα σε ακολουθεί στη ζωή σου επί μακρόν.
Advertising
Μα ο πόλεμος κατά του χουλιγκανισμού δεν ξεκίνησε παρά μόνο μετά από πολύνεκρες τραγωδίες, που όμως δεν είχαν σχέση με οπαδική βία.
Όταν τα γήπεδα βάφτηκαν με αίμα
29 Μαΐου 1985. Τελικός Κυπέλλου Πρωταθλητριών ανάμεσα σε Λίβερπουλ και Γιουβέντους. Στο γήπεδο Χέιζελ, στις Βρυξέλλες, όπου επρόκειτο να διεξαχθεί ο αγώνας βρίσκονται 60.000 φίλαθλοι. Κάθε ομάδα είχε 25.000, ενώ στην ουδέτερη ζώνη άλλοι 10.000 ποδοσφαιρόφιλοι ετοιμάζονταν να παρακολουθήσουν τον αγώνα. Ωστόσο, οι οπαδοί της Λίβερπουλ εικάζεται ότι ήταν περισσότεροι, μια και πολλοί ήταν αυτοί που είχαν ταξιδέψει χωρίς εισιτήριο και παρολαυτά κατάφεραν να μπουν στο χώρο του γηπέδου.
Η αρχή γίνεται από τους Άγγλους φίλαθλους, οι οποίοι παραβιάζουν το προστατευτικό που τους χωρίζει από τους Ιταλούς. Παράλληλα οι Ιταλοί αρχίζουν να κινούνται προς το χώρο της ουδέτερης ζώνης. Ήταν η αρχή της τραγωδίας. Ο τοίχος κατέρρευσε, αφήνοντας 39 νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Ο αγώνας, όμως, δεν αναβλήθηκε, παρά μόνον ξεκίνησε με 2 ώρες καθυστέρηση!
Καθώς οι Άγγλοι οπαδοί θεωρήθηκαν υπεύθυνοι, η πρωθυπουργός της Αγγλίας, Μάργκαρετ Θάτσερ, σε συνεννόηση με την UEFA αποφάσισε να αποσύρει όλους τους αγγλικούς συλλόγους από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις για 5 χρόνια και την ομάδα της Λίβερπουλ για 6 χρόνια.
Μόλις 4 μέρες μετά την επάνοδο των αγγλικών ομάδων στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, γράφτηκε η χειρότερη σελίδα του αγγλικού ποδοσφαίρου, αυτή τη φορά επί βρετανικού εδάφους. 15 Απριλίου 1989, Λίβερπουλ και Νότιγχαμ Φόρεστ ετοιμάζονται να αναμετρηθούν στον ημιτελικό κυπέλλου Αγγλίας, στο γήπεδο Χίλσμπορο στο Σέφιλντ. 6 λεπτά μετά την έναρξη του αγώνα οι αστυνομικοί αποφασίζουν να επιτρέψουν την είσοδο ακόμη 2.000 φιλάθλων, οι οποίοι, αν και είχαν εισιτήριο, δεν είχαν προλάβει να μπουν λόγω της καθυστέρησης εξαιτίας των εντατικών αστυνομικών ελέγχων. Η μη οργανωμένη είσοδός τους, όμως, προκάλεσε πανικό σε μια εξέδρα ορθίων ήδη υπερπλήρη. Πολλοί φίλαθλοι στριμώχτηκαν στα κιγκλιδώματα και πέθαναν από ασφυξία, ενώ άλλοι ποδοπατήθηκαν μέχρι θανάτου. Ο τραγικός απολογισμός ήταν 96 νεκροί και 766 τραυματίες. Οι δε αγγλικές ομάδες αποκλείστηκαν από την Ευρώπη για άλλα δύο χρόνια.
Πόλεμος κατά του χουλιγκανισμού: η Πρωθυπουργός και ο δικαστής
Μετά την τραγωδία του Χέιζελ η Μάργκαρετ Θάτσερ υποχρέωσε τις ομάδες να εκδώσουν ταυτότητες στους οπαδούς. Το μέτρο αυτό, όμως, δεν απέδωσε, αφού οι οπαδοί μετά τον έλεγχο έμπαιναν στο γήπεδο και δρούσαν ανεξέλεγκτοι, γνωρίζοντας ότι δε θα τιμωρηθούν.
Το πρώτο αποφασιστικό βήμα για την πάταξη του χουλιγκανισμού έγινε μετά την τραγωδία στο Χίλσμπορο. Ήταν τότε που η έρευνα για τα αίτια της τραγωδίας του ’89 ανατέθηκε στον δικαστή Πίτερ Τέιλορ. Ο Τέιλορ θεώρησε αναποτελεσματικό το μέτρο με τις ταυτότητες. Οι υποδείξεις του έθεσαν τη βάση για μια τεχνογνωσία ενάντια στους χούλιγκανς που θεωρείται πρότυπο.
Η ασφάλεια των γηπέδων απαιτούσε -κατά τον Τέιλορ- τη συνεργασία τριών φορέων: της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας, των ομάδων και της αστυνομίας. Ειδικό τμήμα που παρακολουθούσε τη δράση των οργανωμένων οπαδών δημιουργήθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών της Αγγλίας. Οι αυξημένες αρμοδιότητές του αφορούσαν την τήρηση της ποδοσφαιρικής νομοθεσίας, τον έλεγχο των αστυνομικών επιχειρήσεων σε αεροδρόμια, σταθμούς τρένων και λεωφορείων και την απαγόρευση σε τιμωρημένους οπαδούς να παρακολουθήσουν αγώνα, μεταξύ άλλων.
Προκειμένου το έργο να έχει επιτυχία, το τμήμα συνεργαζόταν με τις μυστικές υπηρεσίες. Μυστικοί πράκτορες σε κάθε ομάδα, κρυφές κάμερες στα γήπεδα και ανταλλαγή πληροφοριών με αντίστοιχα τμήματα άλλων χωρών είναι μερικά μόνον από τα “όπλα” στον πόλεμο κατά του χουλιγκανισμού. Όπως και το “φακέλωμα” φανατικών οπαδών με επιθετική συμπεριφορά, στους οποίους και επιβάλλεται απαγόρευση εξόδου από τη χώρα 7 μέρες νωρίτερα από τον αγώνα της αγαπημένης τους ομάδας ή της Εθνικής Αγγλίας. Κι αν ακόμη δείχνουν ευελιξία και κανονίζουν να φύγουν ακόμη νωρίτερα, πάλι οι μυστικές υπηρεσίες βρίσκουν τρόπο να τους φράξουν τον δρόμο.
Πρόληψη, όχι καταστολή
Η Αγγλία έχει τους πλέον φανατικούς οπαδούς εθνικής ομάδας -και θερμοκέφαλους, προκαλώντας πονοκέφαλο στους ιθύνοντες πριν από κάθε εκτός ή εντός έδρας σημαντικό αγώνα. Σύσκεψη με εκπροσώπους της ομάδας, πράκτορες που συνεργάζονται με το σύλλογο και την αστυνομία πραγματοποιείται έτσι ώστε να προγραμματιστούν οι κινήσεις των οπαδών σε αεροδρόμια, σταθμούς τρένων και λεωφορείων, ο τρόπος που θα ελεγχθούν ή τι επιτρέπεται να φέρουν μαζί τους.
Ωστόσο, η πρόληψη των επεισοδίων δεν είναι μόνο ευθύνη του κράτους, μα και των ομάδων. Εδώ έρχεται ο θεσμός του μάνατζερ. Ο μάνατζερ του “Άνφιλντ” γνωρίζει ότι θα λογοδοτήσει για κάθε πράξη των οπαδών της Λίβερπουλ. Και αρωγός στο έργο του είναι οι φροντιστές. Οι φροντιστές είναι απλοί πολίτες που μετά από σεμινάρια 3 ημερών προσλαμβάνονται με μισθό 25 στερλίνες ανά παιχνίδι, ποσό που ανεβαίνει στις 100 στερλίνες για τους αρχαιότερους. Σκοπός των φροντιστών είναι να περάσουν καλά οι θεατές. Και λέγοντας “καλά” εννοούν να απολαύσουν τον αγώνα, ασφαλείς και κόσμιοι.
Γιατί με ασφάλεια και κοσμιότητα μπορεί το ποδόσφαιρο να γίνει αυτό που πραγματικά είναι: μια γιορτή.
Πηγές:
Γεωργάκης, Ι. (2088). Πώς οι Άγγλοι καταπολέμησαν τον χουλιγκανισμό. Το Βήμα. Ανακτήθηκε από www.tovima.gr (τελευταία πρόσβαση: 05/09/2023)
Η τραγωδία του Χίλσμπορο. Ανακτήθηκε από: www.sansimera.gr (τελευταία πρόσβαση: 05/09/2023)
Ο “ματωμένος” τελικός: 35 χρόνια από την τραγωδία του Χέιζελ (2020). Έθνος. Ανακτήθηκε από: www.etnos.gr (τελευταία πρόσβαση: 05/09/2023)
