Το Μάρτιο του 2016, η Ελλάδα συγκλονίστηκε από την ανακάλυψη της αρχαιολογικής σκαπάνης μίας μαζικής ταφής δεκάδων ανθρώπων. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, αποκαλύφθηκε μία μαζική ταφή ανθρώπων, γνωστοί πλέον ως «Δεσμώτες του Φαλήρου», που χρονολογείται τον 7ο αιώνα π.Χ.
Η ομαδική ταφή 80 ανδρών χρονολογικά τοποθετείται στην εποχή του Κύλωνα (7ος αι. π.Χ.), σε μια από τις πιο ταραγμένες περιόδους της αρχαίας Αθήνας. Οι νεκροί είναι τοποθετημένοι με τάξη, ο ένας δίπλα στον άλλον.
Οι “δεσμώτες” έχουν μεταλλικά δεσμά στους καρπούς, πλην του τελευταίου σκελετού, ο οποίος έχει δεσμά στα πόδια. Το 50% των σκελετών που εξετάστηκαν δείχνουν ότι είναι άντρες, υγιείς, νεαρής ηλικίας και είναι θαμμένοι με σεβασμό, γεγονός που αποδεικνύει την αριστοκρατική τους καταγωγή και ότι δεν πρόκειται για κάποιους εγκληματίες.
Ο Κύλων, που ανήκε στην τάξη των ευγενών, αναδείχθηκε ολυμπιονίκης. Εκμεταλλευόμενος τη δημοτικότητα που είχε αποκτήσει και έχοντας τη βοήθεια του πεθερού, Τυράννου των Μεγάρων, Θεαγένη, επιχείρησε να καταλάβει την εξουσία στην Αθήνα για να γίνει τύραννος. Είχε μάλιστα πάρει και χρησμό από το Μαντείο των Δελφών, που έλεγε να καταλάβει την ακρόπολη των Αθηνών στη μεγάλη εορτή του Δία.
Θεώρησε ότι η μεγαλύτερη γιορτή του Δία ήταν τα Ολύμπια. Κατά τη διάρκεια της εορτής των Ολυμπίων, επιτρεπόταν στους ολυμπιονίκες στην επέτειο της νίκης τους να πηγαίνουν με συγγενείς και φίλους και να κάνουν θυσίες σε διάφορα ιερά της πόλης.
Εκμεταλλευόμενος τη συνήθεια, μαζί με τον αδελφό του και τους οπαδούς του, κατέλαβε την Ακρόπολη το 632 π.Χ. Δεν πέτυχε όμως το σκοπό του, γιατί ο τότε επώνυμος άρχων της Αθήνας Μεγακλής αντέδρασε δραστήρια και πολιορκώντας την Ακρόπολη, ανάγκασε τον μεν Κύλωνα και τον αδελφό του να διαφύγουν στα Μέγαρα, τους δε οπαδούς του να καταφύγουν ικέτες στο βωμό της Πολιάδος Αθηνάς (όσοι κατέφευγαν στους βωμούς θεωρούνταν προστατευόμενοι των θεών και συνεπώς ήταν απαραβίαστοι).
Οι οπαδοί όμως του Μεγακλή τους υποσχέθηκαν πως αν βγουν από το ιερό, δε θα τους πείραζαν. Οι οπαδοί του Κύλωνα έδεσαν ένα σκοινί στο ναό και άρχισαν να κατεβαίνουν το βράχο της Ακρόπολης, κρατώντας το σκοινί. Μ’ αυτό τον τρόπο ήταν προστατευμένοι και είχαν ακόμα την θεϊκή προστασία. Οι οπαδοί του Μεγακλή κόβουν το σκοινί που τους συνέδεε με τον ναό, άρα δεν “άγγιζαν” το ναό, όποτε τους συνέλαβαν και τους σκότωσαν μπροστά στο ναό των Ευμενίδων.
Αυτή η πράξη θεωρήθηκε άγος (μίασμα) και ονομάστηκε Κυλώνειο Άγος. Ο θάνατος των ικετών προκάλεσε τη φρίκη των Αθηναίων και τη γενική κατακραυγή και εκτός της Αθήνας, οι δε Αλκμεωνίδες θεωρήθηκαν “εναγείς”. Το γεγονός αυτό επακολούθησε σειρά στάσεων και ταραχών μέχρι το 597 π.Χ., που ανέλαβε ο Σόλωνας να συμβιβάσει τα αντιμαχόμενα μέρη, παρακαλώντας τους εναγείς να υποβληθούν οικειοθελώς στην κρίση τριακοσιομελούς δικαστηρίου, που θα αποφασίσει σχετικά. Οι Αλκμεωνίδες προ αυτής της κατακραυγής δέχτηκαν και το δικαστήριο τους καταδίκασε σε εξορία. Αποφάσισε, μάλιστα, να εκταφούν όσοι εν τω μεταξύ είχαν πεθάνει και να θαφτούν έξω από την πόλη.
Το 2016, σύμφωνα με το περιοδικό Archeology ήταν μέσα στη λίστα με τις δέκα μεγαλύτερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις της χρονιάς. Στον ίδιο χώρο μαζί με τους “δεσμώτες” εντοπίστηκαν ακόμα 268 ταφές. Οι περισσότερες είναι λακκοειδείς, υπάρχουν κιβωτιόσχημοι τάφοι και μία ταφή αλόγου που διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Επίσης, εντοπίστηκαν ταφικά αγγεία, αμφορείς, πιθαμφορείς, υδρίες, όστρακα κ.ά.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Δύο ελληνικά ευρήματα στις δέκα κορυφαίες ανακαλύψεις για το 2016. Ανακτήθηκε από https://maxmag.gr/politismos/istoria/dyo-ellinika-evrimata-stis-deka-koryfees-anakalypsis-gia-2016/
Τι κρύβουν οι «δεσμώτες του Φαλήρου». Ανακτήθηκε από https://www.protothema.gr/greece/article/571177/to-mustirio-me-tous-desmotes-tou-falirou/
Το Κυλώνειο Άγος. Ανακτήθηκε από http://users.sch.gr/avord/KILONEIO%20AGOS.htm
