Το τσαρούχι είναι ένα ελαφρύ, δερμάτινο υπόδημα, το οποίο συνήθιζαν να φορούν οι χωρικοί στην ηπειρωτική Ελλάδα μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα. Εμφανιζόταν, επίσης, και σε άλλες ορεινές περιοχές των Βαλκανίων και της Τουρκίας. Σήμερα, το τσαρούχι φοριέται στην Ελλάδα μαζί με φουστανέλα και τη στολή των Ευζώνων.
Τσαρούχι: ιστορία και προέλευση
Η ονομασία του τσαρουχιού φέρεται να προέρχεται από την τουρκική λέξη «τσαρίκ», ενώ η αρχική τους ονομασία ήταν «πίγγες». Ωστόσο, υποδήματα περίπου του ίδιου τύπου εμφανίζονταν και στην Ιταλία, τα οποία ονομάζονταν «τσιότσιερα». Κάτι τέτοιο μας οδηγεί στην υπόθεση ότι η ονομασία ίσως να είναι και ιταλική.
Τύποι και κατασκευή του τσαρουχιού
Τα τσαρούχια κατασκευάζονταν από ακατέργαστο ή κατεργασμένο δέρμα, το λεγόμενο «τελατίνι», χρώματος κόκκινου. Υπήρχαν τσαρούχια δύο ειδών: τα γιαννιώτικα ή ραφτά και τα σαρακατσάνικα ή καρφωτά. Αποτελούνταν από τέσσερα, συνήθως, τεμάχια. Το πρώτο ήταν η «πατωσιά», δηλαδή η σόλα, τα δύο επόμενα ήταν τα πλαϊνά και το τέταρτο ήταν η «μύτη», που εμφανίζεται σε διάφορες παραλλαγές. Η μύτη συνήθως ήταν γυρισμένη προς τα πάνω, καλυμμένη με μαύρη φούντα για τους άνδρες και τις γυναίκες και με πολύχρωμη για τα παιδιά. Η φούντα προστάτευε τα δάχτυλα των ποδιών από το χιόνι και τα κρυοπαγήματα.
Διαδικασία κατασκευής τσαρουχιού
Ο τσαγκάρης έκοβε τα δέρματα σε μακρόστενα κομμάτια και τα σημάδευε με στάμπα. Τα έκοβε με προσοχή, καθώς το δέρμα έπρεπε να είναι λείο και αψεγάδιαστο. Τα κομμάτια ράβονταν στο χέρι και έπειτα έμπαιναν σε καλούπι, όπου έμεναν για δυο-τρεις μέρες, έτσι ώστε να πάρουν το σωστό σχήμα. Κατά την κατασκευή των τσαρουχιών των Ευζώνων, σήμερα, στο κάτω μέρος του υποδήματος προστίθενται και 50 στρόγγυλα καρφιά, τα οποία δημιουργούν τον χαρακτηριστικό ήχο. Το κάθε τσαρούχι ζυγίζει περίπου τρία κιλά.
Άλλοι τύποι
Τα τσαρούχια καθημερινής χρήσης δεν είχαν στολίδια πάνω τους, αντιθέτως ήταν πολύ λιτά. Διάφοροι χωρικοί και βοσκοί της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας κατασκεύαζαν παρόμοια υποδήματα από δέρμα χοίρου, τα λεγόμενα «γουρουνοτσάρουχα». Αυτά τα τσαρούχια εξασφάλιζαν ένα πιο άνετο βάδισμα σε ανώμαλα εδάφη.
Τέλος, το τσαρούχι που φορούν οι Εύζωνες ονομάζεται «ταρρούχιον». Λέγεται πως την εποχή που τα ευζωνικά τάγματα ήταν μάχιμα τμήματα του Ελληνικού Στρατού, μέσα στις φούντες των τσαρουχιών τοποθετούνταν αιχμηρά αντικείμενα, τα οποία ήταν χρήσιμα σε μάχες εκ του σύνεγγυς.
Τα τσαρούχια σήμερα
Σήμερα, υπάρχουν πολύ λίγα τσαρουχοποιία στην Ελλάδα. Οι τιμές των τσαρουχιών κυμαίνονται από 25-45 € το ζευγάρι ανάλογα την ποιότητα και το νούμερο. Σήμερα, τα τσαρούχια χρησιμοποιούνται μόνο από την Προεδρική Φρουρά, στη στολή των Ευζώνων.
Διαδικτυακές πηγές
Τσαρούχι. Ανακτήθηκε από en.wikipedia.org (τελευταία προβολή 14/11/2020 στις 13:40).
Λάππα, Γ. (2019). Το τσαρούχι. Το σύμβολο της ελληνικής γης. Ανακτήθηκε από lappa.gr (τελευταία προβολή 14/11/2020 στις 14:20).
Τσαρούχια από τον τόπο σου. Ανακτήθηκε από lifo.gr (τελευταία προβολή 15/11/2020 στις 13:30).
