Πηγή εικόνας: Συναισθηματικές προκλήσεις: Η χρήση της αυτοαναφοράς
Συναισθηματικές προκλήσεις: Η χρήση της αυτοαναφοράς
Η συναισθηματική επιβάρυνση των μαθητών στο σχολικό πλαίσιο μπορεί να αποτελέσει σημαντική πηγή προβλημάτων ψυχικής υγείας, ιδιαίτερα για τα παιδιά με ΔΕΠΥ και/ή ΔΑΦ. Το σχολείο αποτελεί το κύριο περιβάλλον της κοινωνικοποίησης και της μάθησης, ωστόσο οι αυξημένες απαιτήσεις, οι κοινωνικές προκλήσεις και οι δυσκολίες προσαρμογής, δημιουργούν ένα επιπρόσθετο συναισθηματικό βάρος, το οποίο συχνά καταγράφεται μέσω των αυτοαναφορών των ίδιων των μαθητών (Murray κ.ά., 2021).
Η Χρήση της Αυτοαναφοράς
Η αυτοαναφορά παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τις εσωτερικευμένες εμπειρίες των μαθητών και των μαθητριών, οι οποίες συχνά διαφεύγουν της παρατήρησης των εκπαιδευτικών και των γονέων.
Μέσω της αυτοαναφοράς, αναδεικνύονται οι πηγές άγχους, οι στιγμές συναισθηματικής υπερφόρτωσης και οι πηγές υποστήριξης ή πίεσης (Ruba & Repacholi, 2019).
Τα δεδομένα αυτά είναι καίρια για τον σχεδιασμό των παρεμβάσεων οι οποίες έχουν ως στόχο τη μείωση του άγχους και την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας.
Συναισθηματικές Προκλήσεις στη ΔΕΠΥ
Η ΔΕΠΥ χαρακτηρίζεται από δυσκολίες συγκέντρωσης, παρορμητικότητα και υπερκινητικότητα, χαρακτηριστικά τα οποία συχνά οδηγούν σε συγκρούσεις με τους συμμαθητές και τους εκπαιδευτικούς, χαμηλή ακαδημαϊκή απόδοση και αρνητική αυτοαντίληψη (American Psychiatric Association, 2013).
Οι μαθητές/μαθήτριες αναφέρουν ότι αισθάνονται έντονο άγχος κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, ιδιαίτερα όταν καλούνται να ολοκληρώσουν εργασίες εντός αυστηρών χρονικών ορίων ή να παραμείνουν συγκεντρωμένοι για μεγάλα χρονικά διαστήματα (Mikami κ.ά., 2020). Αυτές οι εμπειρίες οδηγούν συχνά σε αισθήματα απογοήτευσης, θυμού ή χαμηλής αυτοεκτίμησης, τα οποία επιβαρύνουν περαιτέρω την ψυχική τους υγεία.
Συναισθηματικές Προκλήσεις στον Αυτισμό
Οι μαθητές με ΔΑΦ αντιμετωπίζουν πρόσθετες δυσκολίες οι οποίες σχετίζονται με την κοινωνική αλληλεπίδραση και την επικοινωνία. Το σχολικό περιβάλλον, με τον θόρυβο, τα έντονα ερεθίσματα και τις αυξημένες κοινωνικές απαιτήσεις, μπορεί να δημιουργεί αισθήματα άγχους ή υπερδιέγερσης (Falkmer κ.ά., 2020).
Η αυτοαναφορά αποτελεί κατάλληλο εργαλείο για την κατανόηση αυτών των εμπειριών, καθώς πολλά παιδιά αναφέρουν ότι δυσκολεύονται να εκφράσουν λεκτικά την ψυχολογική τους κατάσταση, αλλά μπορούν να την περιγράψουν με την χρήση ημερολογίων ή ερωτηματολογίων (Kerns κ.ά., 2015).
Συμπεράσματα
Η συναισθηματική επιβάρυνση στο σχολείο επηρεάζει άμεσα την ψυχική υγεία των μαθητών με ΔΕΠΥ και/ή ΔΑΦ. Η αυτοαναφορά προσφέρει μία αυθεντική εικόνα των εμπειριών τους, καθιστώντας εφικτή την ανάπτυξη στοχευμένων, υποστηρικτικών παρεμβάσεων.
Οι εκπαιδευτικές δομές καλούνται να υιοθετήσουν πρακτικές οι οποίες ενισχύουν την ενσυναίσθηση και προάγουν τη συμπερίληψη.
Βιβλιογραφία
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5η έκδ.). Author.
Falkmer, T., Anderson, K., Falkmer, M., & Horlin, C. (2020). Diagnostic procedures in autism spectrum disorders: A systematic literature review. European Child & Adolescent Psychiatry, 29(5), 575–593.
Kerns, C. M., Kendall, P. C., Zickgraf, H., Franklin, M. E., Miller, J., & Herrington, J. (2015). Not to be overshadowed or overlooked: Functional impairments associated with comorbid anxiety disorders in youth with autism spectrum disorder. Behavior Therapy, 46(1), 29–39.
Mikami, A. Y., Jia, M., & Na, J. J. (2020). Social skills training and ADHD—Current status and future directions. Journal of Attention Disorders, 24(1), 3–13.
Murray, A. L., Booth, T., Eisner, M., & Ribeaud, D. (2021). Developmental trajectories of ADHD symptoms across childhood and adolescence. European Child & Adolescent Psychiatry, 30(7), 1027–1036.
Ruba, A. L., & Repacholi, B. M. (2019). Emotion development in autism spectrum disorder: Insights from the developmental psychology literature. Child Development Perspectives 13(4), 201–207.
