Το βιβλίο «Αδέσποτες Σκύλες» της Μεξικανής Ντάλια δε λα Σέρδα, αν και πρωτόλειο, κατάφερε να συγκεντρώσει αμέσως πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας και βρέθηκε υποψήφιο στη μακρά λίστα για το Booker 2025. Πρόκειται για μια συλλογή δεκατριών διηγημάτων που μεταφράστηκε πρόσφατα από την Ασπασία Καμπύλη για τις εκδόσεις Carnivora και μεταφέρει το αναγνωστικό κοινό σε έναν σκληρό κι ανελέητο κόσμο, όπου οι γυναίκες βρίσκονται μόνιμα εκτεθειμένες σε κίνδυνο. Η συγγραφέας δίνει φωνή σε δεκατρείς γυναίκες, οι οποίες αφηγούνται σε πρώτο πρόσωπο την σπαρακτική ιστορία τους, απεικονίζοντας με μεγάλη γλαφυρότητα το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα στο Μεξικό, σήμερα. Γυναίκες που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους, εργάτριες εξαντλημένες από τα απάνθρωπα ωράρια και τους εξευτελιστικούς μισθούς, γυναίκες εγκλωβισμένες σε κακοποιητικές σχέσεις, μέλη της τρανς κοινότητας, φοιτήτριες, ινφλουένσερς, πληρωμένες δολοφόνισσες, πατρόνες, θεούσες και πόρνες, όλες προσπαθούν να κρατηθούν όρθιες και να επιβιώσουν, μόνες μέσα σε μια κοινωνία που δεν επιτρέπει λάθη και δεν τους συγχωρεί το γεγονός πως γεννήθηκαν γυναίκες.
Το βιβλίο καταδύεται στον σκοτεινό πυρήνα της πατριαρχίας, δείχνοντας πώς η βία και η θρησκοληψία διαμορφώνουν τις ζωές των γυναικών αυτών. Οι ιστορίες που ξεδιπλώνονται στα δεκατρία διηγήματα της συλλογής συνδέονται, εκτός από τις κοινές ηρωίδες τους, και μέσα από κοινές θεματικές όπως η έμφυλη βία, η ταξική ανισότητα, ο ρατσισμός κι ο σεξισμός. Οι σκληρές τους αφηγήσεις χτίζουν ένα ζοφερό τοπίο, όπου το γυναικείο σώμα μετατρέπεται σε αντικείμενο και συχνά παρουσιάζεται ως κάτι ακάθαρτο, μια πηγή αμαρτίας που πρέπει να ελεγχθεί και να εξαγνιστεί. Ακόμα και η σεξουαλικότητα φορτίζεται με το στίγμα του «μιαρού», σαν μια ιδιότητα που πρέπει να τιμωρηθεί. Σε πολλά από τα διηγήματα παρακολουθούμε την κλιμάκωση της βίας μέσα σε κακοποιητικές σχέσεις, στους κόλπους της οικογένειας αλλά και μέσα στην ίδια την κοινωνία, όπου η θεσμική βία συχνά λειτουργεί συμπληρωματικά στην ατομική. Ο κύκλος της βίας και της κακοποίησης μέσα στην οποία εγκλωβίζονται οι ηρωίδες της Ντάλια δε λα Σέρδα, συντηρείται και διαιωνίζεται με τη συγκατάθεση του κράτους, τις ευλογίες του Θεού (τους), τη συμμετοχή της Αστυνομίας που αντί να προστατεύει τις γυναίκες, πολύ συχνά γίνεται σιωπηλός μάρτυρας και συνένοχος των φρικαλεοτήτων που διαπράττονται εις βάρος τους. Στις «Αδέσποτες Σκύλες» εμφανίζονται, επίσης, ιστορίες ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και «στρεβλής» μητρότητας, οικογενειών δηλαδή που αναπαράγουν τον φαύλο κύκλο της βίας αντί να διαχειριστούν το Τραύμα, ώστε να δημιουργηθούν υγιείς δεσμοί ανάμεσα στα μέλη τους.
Ένα ιδιαίτερο στοιχείο του βιβλίου είναι ότι οι αφηγήτριες δεν μιλούν μόνο από τη θέση του θύματος. Σε ορισμένες ιστορίες αποκτούν μια μορφή «εικονικής» ισχύος, η οποία αποδομείται σταδιακά, αφού ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι οι άντρες του περιγύρου τους που αποφασίζουν και κατευθύνουν τις ζωές τους. Στο σύμπαν του βιβλίου, συναντάται συχνά και το μεταφυσικό στοιχείο, οικείο γνώρισμα της λογοτεχνίας που προέρχεται από τη Λατινική Αμερική, προσδίδοντας μια χροιά μαγικού ρεαλισμού σε κάποια από τα διηγήματα. Όσον αφορά τη γλώσσα, η Ντάλια δε λα Σέρδα δεν καταφεύγει σε εντυπωσιασμούς, καθώς όλα καταγράφονται χωρίς ωραιοποίηση. Η γλώσσα είναι τραχιά, άγρια, ωμή. Δεν επιχειρεί να κρύψει τίποτα, αλλά να μεταφέρει την αγωνία και τον πόνο των ηρωίδων χωρίς εξωραισμό. Η συγγραφέας διαλέγει τις λέξεις σαν να τραβάει το δέρμα από την πληγή για να δείξει το αίμα που αναβλύζει από κάτω. Μέσα από αυτές τις δεκατρείς σοκαριστικές ιστορίες δίνεται φωνή σε γυναίκες που ζουν, αλλά και σε γυναίκες που δεν πρόλαβαν να ζήσουν. Φωνές σπασμένες, φωνές που επανέρχονται μετά τον θάνατο, φωνές που στοιχειώνουν. Το βιβλίο συνδιαλέγεται άμεσα με το εξαιρετικό έργο «Νεκρά κορίτσια» της Selva Almada, όχι μιμούμενο αλλά συνομιλώντας μαζί του μέσα από τον ίδιο σκληρό ρεαλισμό και τον ίδιο θυμό που πηγάζει από την απόλυτη αδικία.
Εν κατακλείδι, μπορεί οι γυναίκες του βιβλίου να διάγουν παράλληλους βίους, όμως έχουν κάτι κοινό, πέραν του φύλου τους: παλεύουν να επιβιώσουν μέσα σε ένα κόσμο που τις θεωρεί αναλώσιμες, σε μια κοινωνία που τις θεωρεί αδέσποτες και πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Γι’ αυτόν το λόγο, βιβλία όπως οι «Αδέσποτες Σκύλες» της Ντάλια δε λα Σέρδα πρέπει να γράφονται και να διαβάζονται, ώστε να φωτίζονται ζωές που ακόμα και σήμερα, μένουν αόρατες.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Carnivora. Βρείτε το εδώ.
