Ο ερχομός της άνοιξης, του ήλιου, των πρώτων χελιδονιών μας παραπέμπει να ταξιδέψουμε στο μακρινό Καλέντζι Ιωαννίνων. Το Καλέντζι είναι ορεινός οικισμός περιτριγυρισμένος από καταπράσινα δέντρα, πανέμορφα λουλούδια, όπου περπατώντας αναζητάει ο επισκέπτης βουνίσιο τσάι, χαμομήλι, ρίγανη, και βότανα, που ευδοκιμούν στην Ήπειρο, την γαλατσίδα και την δρακοντιά, με θέα τα τελευταία χιόνια στις κορυφές των περήφανων Τζουμέρκων. Ο οικισμός βρίσκεται στο νότιο άκρο του νομού Ιωαννιτών, 31 χλμ. ΝΑ των Ιωαννίνων, στην πρώην επαρχία Δωδώνης. Ήταν έδρα του δήμου Κατσανοχωρίων σε υψόμετρο 620 μέτρων.
Η διαδρομή του οικισμού μέσα στην ιστορία
Η περιοχή κατοικήθηκε από την αρχαιότητα, όπως φαίνεται και από τα απομεινάρια του Κάστρου των ελληνιστικών χρόνων που βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό. Το κάστρο αυτό ή το καστρί όπως το λένε σήμερα οι Καλεντζίτες, είναι εκείνο που, όπως λέει ο θρύλος, χάρισε το όνομά του στο Καλέντζι.
Υπάρχουν τρεις εκδοχές για την ονομασία του χωριού: Η πρώτη αναφέρει ότι στο κάστρο πέρναγε τους καλοκαιριάτικους μήνες η κόρη του βασιλιά Τόμαρου, η Εκάλη. Απέναντι από το κάστρο ήταν χτισμένο το χωριό που οι κάτοικοι το είχαν ονομάσει ΕΚΑΛΗ για χάρη της όμορφης βασιλοπούλας. Όταν το κάστρο έπεσε στα χέρια των Σλάβων το ονόμασαν Εκάληντζ. Αργότερα όταν εξελληνίστηκε η Σλαβική ονομασία το Εκάληνζ, έγινε Καλένζι. Η δεύτερη εκδοχή, αναφέρει πως το όνομα στο χωριό το χαρίζει το κάστρο. Το μικρό κάστρο στα τουρκικά λέγεται Καλαί-ντζικ και με το πέρασμα του χρόνου έμεινε και στο χωριό το όνομα εξελληνισμένο ΚΑΛΕΝΤΖΙ. Σύμφωνα με την τρίτη εκδοχή, το όνομα προέρχεται από γνωστή οικογένεια, που λέγεται Καλέντζι.
Ο ξεχωριστός σε ομορφιά Άραχθος Ποταμός
Ο Άραχθος διέρχεται από ένα μοναδικής ομορφιάς φαράγγι που έχει σχηματιστεί μέσα στο γεωλογικό χρόνο από τη διάβρωση του νερού. Ο Καλλαρύτικος ένας ιδιαίτερα σημαντικός παραπόταμος του Αράχθου, ξεκινάει από τις δυτικές παρυφές του όρους Περιστερίου, ενώνεται με τον Μελισσουργιώτικο ποταμό, ακολουθώντας μια πορεία μέσα από φαράγγια, καταρράκτες και πέτρινα γεφυράκια, εκβάλλει στον Άραχθο.
Ο Άραχθος μετά από μια δαιδαλώδη διαδρομή περίπου 110 χιλιόμετρων, χύνεται τελικά στον Αμβρακικό κόλπο, κοντά στην Άρτα. Τα πλούσια σε φερτά υλικά νερά του ποταμού συνέβαλαν στο σχηματισμό των λιμνοθαλασσών Λογαρού, Ροδιά και Τσουκαλιό, που αποτελούν και τμήμα της ιδιαίτερα σημαντικής προστατευόμενης περιοχής Υγροτόπων Αμβρακικού. Μερικά χιλιόμετρα πριν την εκβολή του ποταμού Αράχθου στον Αμβρακικό κόλπο και την πόλη της Άρτας δημιουργήθηκε το 1981 η τεχνητή λίμνη Πουρναρίου.
Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων
Καλέντζι – Πηγές Κλίφκης
Το Εθνικό Πάρκο θεσμοθετήθηκε το 2009. Καταλαμβάνει έκταση περίπου 820 τετρ.χλμ., που γεωγραφικά απλώνεται στις ορεινές περιοχές, των νομών Ιωαννίνων, Άρτας και Τρικάλων (Κεντρικό τμήμα της οροσειράς της Πίνδου). Στα όρια του περιέχει δύο μεγάλα ορεινά συγκροτήματα: το όρος Λάκμος (ή Περιστέρι) και τα Αθαμανικά όρη (ή Τζουμέρκα).
Το ισχυρό ανάγλυφο, οι μεγάλες υψομετρικές διαφορές (144 μ.-2.429 μ.) και η έντονη παρουσία του υδάτινου στοιχείου, συμβάλλουν στη δημιουργία ενός πολυποίκιλου μωσαϊκού βιοτόπων. Στα διαφορετικά ενδιαιτήματα φύονται πολλά σπάνια ή και ενδημικά είδη φυτών. Στα χερσαία οικοσυστήματα της περιοχής έχουν καταγραφεί 17 τύποι οικοτόπων και 30 τύποι και υποτύποι υδάτινων οικοτόπων. Στις απότομες κορυφές (Στρογγούλα, Καταφίδι, Κακαρδίτσα, Περιστέρι), στο εξαιρετικής βιοποικιλότητας Δάσους της Μπάντζας Συρράκου, στο μεικτό δάσος πεύκης και ελάτης των Ποτιστικών, Πραμάντων, Ματσουκίου, Βουργαρελίου, στο μεικτό δάσος Χαλικίου-Ανηλίου, στη χαράδρα Αράχθου, στους ποταμούς (Ασπροπόταμο, Άραχθο, Μετσοβίτικο, Χρούσια, Μελισσουργιώτικο, Ματσουκιώτικο).
Στους διαφορετικούς βιοτόπους συναντώνται πολλά σπάνια και προστατευόμενα είδη θηλαστικών όπως η βίδρα, η καφέ αρκούδα, το αγριόγιδο. Η περιοχή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους πληθυσμούς των πουλιών, ενώ έχουν καταγραφεί εκατοντάδες είδη ασπονδύλων, ψαριών, αμφιβίων.
Το Εθνικό Πάρκο αποτελεί ένα τεράστιο υπαίθριο μουσείο λαογραφίας και συνδυάζει με μοναδική αρμονία, χαρακτηριστικά, τόσο του φυσικού, όσο και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Πέτρινα γεφύρια, πολιτισμικά μνημεία, παραδοσιακοί οικισμοί, έργα από τα χέρια των ανθρώπων, τα οποία συνδυάζονται αρμονικά με τα έργα της φύσης: πανέμορφα τοπία, απόκρημνα βουνά, φαράγγια, σπήλαια. Αυτή η τέλεια σμιλευμένη συνύπαρξη του δομημένου με το φυσικό περιβάλλον, προσδίδει στην περιοχή τη μοναδικότητά της. Η πορεία του ποταμού ξεκινά από το όρος Μαυροβούνι και το Δάσος Ρόνας κοντά στο Μέτσοβο.
Οι παραπόταμοι Βάρδας και Ζαγορίτικος, συγκεντρώνουν τα νερά από το Ανατολικό και Κεντρικό Ζαγόρι και αφού ενωθούν στη θέση «Καμπέρ Αγά» στους Μηλιωτάδες, εισρέουν στο Μετσοβίτικο (Θέση Μπαλντούμα) και σχηματίζουν τον Άραχθο.
Καγκελάρης
Η Λαμπρή στο Καλέντζι τελειώνει πάντα κάθε χρόνο με τον καγκελάρη. Το καγκελάρη ή καγκελάρης χορεύεται πάνω σε ένα τραγούδι χωρίς ενόργανη συνοδεία, άντρες και οι γυναίκες με τον γηραιότερο του χωριού να τραβάει το χορό. Χορός με αντιφωνία στο τραγούδισμα. Οι χορευτές είναι πιασμένοι θηλυκωτά από το μπράτσο και η διάταξη του είναι αυστηρά προκαθορισμένη.
Το παράγγελμα για την αναδίπλωση του χορού δίνονταν με τους στίχους του τραγουδιού. ο πρωτοχορευτής μόλις δινόνταν το πρόσταγμα δίπλωνε το χορό προς τα αριστερά και μέσα του κύκλου. Οι χορευτές να έρχονται αντιμέτωποι. Με το δεύτερο παράγγελμα ο πρωτοχορευτής δίπλωνε τον χορό προς τα έξω και δεξιά, σχηματίζοντας τρεις σειρές χορευτών.
Πηγές:
- http://www.tzoumerka-park.gr/araxthos/
- https://cityplaces.gr/
- https://el.wikipedia.org/wiki
- romiazirou.blogspot.com
Σύνταξη κειμένου: Ευθύμιος – Σπυρίδων Γεωργίου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
