«Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα, εγώ σε λέω γυναίκα αμέσως. Όχι γιατί γυναίκα σε παρέδωσε στο μάρμαρο ο γλύπτης κι υπόσχονται οι γοφοί σου ευγονία αγαλμάτων, καλή σοδειά ακινησίας. Για τα δεμένα χέρια σου, που έχεις όσους πολλούς αιώνες σε γνωρίζω, σε λέω γυναίκα. Σε λέω γυναίκα γιατ’ είσ’ αιχμάλωτη.»
Η γυναίκα στην αρχαία Αθήνα
Πλάστηκε από το πλευρό του Αδάμ- τα πρώτα δεσμά που της επιβλήθηκαν. Κατηγορήθηκε για το προπατορικό αμάρτημα. Στην αρχαία Αθήνα, η γέννηση ενός κοριτσιού θεωρούνταν «ανώφελο επιπρόσθετο έξοδο για τον οίκο, εφόσον μάλιστα σε ένα κατεξοχήν πατριαρχικό σύστημα κληρονομιάς δεν είχε τη δυνατότητα να διατηρήσει το οικογενειακό όνομα και συνεπώς τα οικογενειακά περιουσιακά στοιχεία.» Η συγκατάθεσή της για τον γάμο της δεν ήταν απαραίτητη κι ουσιαστικά μετέβαινε από την κυριαρχία ενός άνδρα, στην κυριαρχία ενός άλλου-από τον πατέρα, στον σύζυγο. Ήταν δικαιοπρακτικά ανίκανη κι η εκπαίδευσή της ήταν θεσμικά ανύπαρκτη, εκτός κι αν αποφάσιζε διαφορετικά ο κύριός της. Κατά τον Αριστοτέλη, «στη γυναικεία ψυχή είναι παρούσα η λειτουργία της σκέψης αλλά αδρανής.» Ευτυχώς στην αρχαία Σπάρτη, τα πράγματα για την γυναίκα ήταν εκ διαμέτρου αντίθετα.
Σουφραζέτες: η αρχή της κοινωνικής αλλαγής
Ο όρος επινοήθηκε από την εφημερίδα Daily Mail σαν ένας υποτιμητικός χαρακτηρισμός για τα μέλη του κινήματος υπέρ του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, το οποίο δραστηριοποιήθηκε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επρόκειτο για ακτιβίστριες μεσαίας τάξης που διεκδικούσαν ισότιμη συμμετοχή στα κοινά με τους άνδρες. Οι γυναίκες διεκδικούσαν το δικαίωμα ψήφου για μισό αιώνα περίπου έως το 1900. Οι ειρηνικές διαμαρτυρίες όμως δεν οδηγούσαν πουθενά. Έτσι, το 1903 ιδρύεται στο Μάντσεστερ η «Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών» από την Έμελιν Πάνκχερστ και τις κόρες της, για να «ξυπνήσει το έθνος» μέσα «από πράξεις κι όχι λόγια». Οι σουφραζέτες σπάζουν βιτρίνες, αλυσοδένονται στα κιγκλιδώματα, επιτίθενται στην Εθνική Πινακοθήκη και διενεργούν βομβιστική επίθεση στο σπίτι του τότε πρωθυπουργού, Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, στις 6 Φεβρουαρίου 1918, εκχωρείται δικαίωμα ψήφου σε γυναίκες που πληρούν τα ελάχιστα περιουσιακά κριτήρια.
Εκλέγειν και εκλέγεσθαι για τις Ελληνίδες
Η πρώτη φορά που οι Ελληνίδες άσκησαν το εκλογικό τους δικαίωμα ήταν στις δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934. Δικαίωμα ψήφου και στις βουλευτικές εκλογές απέκτησαν στις 28 Μαΐου του 1952, χωρίς όμως τελικά να συμμετάσχουν στις εκλογές του Νοεμβρίου, γιατί «δεν είχαν ενημερωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι». Το 1953, σε επαναληπτική εκλογή στη Θεσσαλονίκη, εξελέγη η πρώτη γυναίκα βουλευτής. Ήταν η Ελένη Σκούρα του κόμματος «Ελληνικός Συναγερμός». Κανονικά οι γυναίκες συμμετείχαν για πρώτη φορά σε βουλευτικές εκλογές στις 19 Φεβρουαρίου του 1956. Στις εκλογές αυτές η Λίνα Τσαλδάρη της ΕΡΕ και η Βάσω Θανασέκου της «Δημοκρατικής Ένωσης» κατάφεραν να εκλεγούν στη Βουλή. Η Λίνα Τσαλδάρη έγινε και η πρώτη γυναίκα – υπουργός.
21ος αιώνας
Από την Μαρί Κιουρί και την Σιμόν ντε Μποβουάρ, μέχρι τις σύγχρονες Malala Yousafzai και Σοφία Μπεκατώρου, η γυναίκα των πολλαπλών ρόλων και τον πολυάριθμων ευθυνών ζει, μεγαλώνει, εργάζεται, πετυχαίνει σε μια κοινωνία πατριαρχική και ανδροκρατούμενη. Το 2020 συνεχίζει να αγωνίζεται για την έμπρακτη κατοχύρωση της αυτονόητης ισότητας, των ίσων ευκαιριών, της άρσης των στερεοτύπων που την θέλουν μάνα, νοικοκυρά, σύζυγο, εργαζόμενη, ερωμένη, σέξι αλλά όχι πρόστυχη, να μην δείχνει πολύ δέρμα αλλά να μην είναι και καλόγρια, περιποιημένη και αποτριχωμένη, μορφωμένη αλλά όχι και πολύ μορφωμένη-«πρέπει να είναι και λίγο χαζή η γυναίκα», να έχει γνώμη αλλά να μην είναι και γλωσσού, να είναι τα πάντα και ταυτόχρονα τίποτα. Εκείνη όμως θα τα καταφέρει. Θα μορφωθεί, θα σπουδάσει, θα μπει στο πανεπιστήμιο, στις ένοπλες δυνάμεις, στην βουλή. Θα πετάξει αεροπλάνα, θα πατήσει στο διάστημα, θα βραβευτεί με Νόμπελ. Θα μιλήσει, θα αντιδράσει και θα αρνηθεί.
Στην νοικοκυρά, μάνα και σύζυγο που ξυπνάει στις 6 για να μαγειρέψει, να καθαρίσει, να σιδερώσει, να πάει τα παιδιά στο σχολείο και να μην ακούσει μισό «ευχαριστώ» γιατί «υποχρεώσεις της είναι εξάλλου». Στην εργαζόμενη, την καριερίστα, που «το μόνο που έχει είναι η καριέρα της» και «έτσι όπως πάει μόνο η καριέρα της θα την παντρευτεί». Στην 40άρα που αποφάσισε να κάνει παιδί ενώ «η ηλικία της είναι για εγγόνια, όχι για παιδιά». Σε όσες δυσκολεύονται να κάνουν ένα παιδί και σε όσες απλά δεν θέλουν. Στην χωρισμένη με παιδιά, την ανύπαντρη με παιδιά, τις «γεροντοκόρες», τις κοπέλες που εργάζονται στον δρόμο, τις «αποτυχημένες». Στις βιασμένες, τις κακοποιημένες και σε όσες υποφέρουν από ψυχικές ασθένειες. Στην μαμά, την αδερφή και τις φίλες μου. Σε κάθε γυναίκα που στέκεται κι αντέχει σε έναν κόσμο ιδανικά πλασμένο για άντρες.
