Οι Άγραφοι κανόνες
Πάντα μου έκανε εντύπωση το γεγονός πως κανείς μας δεν μπαίνει στην διαδικασία να αναρωτηθεί και να αμφιβάλει για ορισμένα πάγια ζητήματα. Ορισμένες καταστάσεις στην καθημερινότητα μας, συνοδεύονται από άγραφους κανόνες που όλοι ακολουθούμε κατά γράμμα, αλλά κανείς δεν ξέρει το πως και το γιατί. Ως παράδειγμα θα αναφέρω την είσοδο μας σε ένα ασανσέρ. Όταν θα μπούμε μέσα και θα έχει κόσμο, ασυναίσθητα προσπαθούμε να μην έχουμε οπτική επαφή με τον απέναντι μας. Κοιτάμε το ταβάνι, το πάτωμα και τα κουμπιά αλλά όχι τον διπλανό μας. Προσπαθούμε να είμαστε ήσυχοι και περιμένουμε να φτάσουμε στον επιθυμητό όροφο. Φυσικά δεν λειτουργούν όλοι με τον τρόπο που ανέφερα, αλλά ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Το παράδειγμα με το ασανσέρ
Ας κάνουμε λίγο εικόνα ότι ήμασταν ήδη μέσα στο ασανσέρ και ξαφνικά έμπαινε ένα παιδί (το οποίο δεν γνωρίζαμε) και μας ρωτούσε “Γειά σου τι κάνεις; Πώς ήταν η μέρα σου;”. Αρχικά θα σκεφτόμασταν ότι μπορεί να μας ξέρει από κάπου. Ύστερα ότι το παιδί είναι λίγο περίεργο καθώς δεν μας ξέρει αλλά μας ρωτάει τι κάνουμε. Πιθανόν να μας φαίνεται παράλογο, όχι τόσο γιατί δεν τον ξέρουμε αλλά επειδή μας έχει εντυπωθεί στο μυαλό ότι όταν βρίσκεσαι στον χώρο του ασανσέρ πρέπει να μην κάνεις φασαρία και να μην έχεις λεκτική ή οπτική επαφή με άτομα που δεν γνωρίζεις. Επομένως, ποτέ κανείς δεν θα κάνει την κίνηση να ξεκινήσει μια κουβέντα.
Με αφορμή το απλό και καθημερινό παράδειγμα που αναφέρθηκε πιο πάνω, θα μπω στην διαδικασία να σχολιάσω ένα πιο προσωπικό και θεολογικού τύπου ζήτημα. Κάποτε είχα διαβάσει ένα βιβλίο του Χόρχε Μπουκάι “Από την άγνοια στη σοφία”. Εκεί ο συγγραφέας αναφέρεται στην πτώση του ανθρώπου που όπως ξέρουμε προήλθε από την ανυπακοή, αρχικά της Εύας και ύστερα του Αδάμ τον οποίο και έπεισε να φάει από το απαγορευμένο φρούτο. Στη συνέχεια ο Θεός τους τιμωρεί για την ανυπακοή τους. Η Εύα τιμωρήθηκε με πόνους στην γέννα και την επιθυμία να στρέφεται προς τον άντρα της ο οποίος όμως θα την εξουσιάζει. Ενώ ο Αδάμ θα καλλιεργούσε με μόχθο την γη. Επιπλέον στο βιβλίο ο συγγραφέας αναφέρεται και συγκρίνει το προπατορικό αμάρτημα με την δολοφονία του Αβέλ από τον αδερφό του τον Κάιν. Ο Θεός καταδίκασε τον Κάιν σε εξορία νομαδικής ζωής μακριά από την περιοχή όπου βρισκόταν, προστατεύοντάς τον όμως και από τον θάνατο, επιδεινώνοντας έτσι το μόχθο με τον οποίο θα έβγαζε τα προς το ζην.
Τα δύο παραδείγματα
Στο βιβλίο ο συγγραφέας αναφέρει τα εξής “Γιατί ορίζει μια τόσο βαριά και επώδυνη τιμωρία (αναφέρεται στην τιμωρία που επέβαλε ο Θεός στον Αδάμ και την Εύα) χειρότερη και από αυτήν που ορίζει αργότερα για τον δολοφόνο του ίδιου του του αδελφού;”
“Ας ξεκαθαρίσουμε ότι όταν συμβαίνει το πρώτο έγκλημα, το Αφεντικό (εννοεί τον Θεό) δεν έχει ακόμα αποσαφηνίσει- ούτε στον Κάιν- ούτε σε κανέναν άλλον- τα περί απαγόρευσης του φόνου. Αυτή η αμαρτία της δολοφονίας δεν αποτελούσε, συνεπώς, παραβίαση κάποιου προκαθορισμένου νόμου. Μπορούμε να σκεφτούμε, κατά συνέπεια, ότι ο Κάιν ίσως να μην είχε συνείδηση ότι έκανε κάτι απαγορευμένο (του δίνουμε το πλεονέκτημα της αμφιβολίας), παρόλο που θα έπρεπε να είχε κληρονομήσει από τους γονείς του τη γνώση της διάκρισης του καλού από το κακό.
“Ως εκ τούτου, αυτή είναι μια ουσιαστική διαφορά υπέρ του Κάιν, αν κάνουμε σύγκριση με την αμαρτία του απαγορευμένου καρπού. Σε εκείνη την περίπτωση, ο Θεός είχε προειδοποιήσει τους πρώτους φιλοξενούμενους του ότι δεν μπορούσαν να δοκιμάσουν τον καρπό εκείνου του δέντρου. Καθώς αντιλαμβάνεται το σφάλμα του, την στιγμή που τον τσακώνει το αφεντικό, ο Κάιν σκύβει το κεφάλι ντροπιασμένος. Αντιθέτως ο Αδάμ πρώτα και η Εύα μετά, προσπαθούν να αρνηθούν την ευθύνη τους. Ο Αδάμ, μάλιστα, προσπαθεί να ρίξει την ευθύνη στον ίδιο τον Θεό για την παραβίαση «η γυναίκα που εσύ μου έδωσες».
”Ας σκεφτούμε, λοιπόν, το ενδεχόμενο η πτώση από τον παράδεισο να μην ήταν συνέπεια της υποχώρησης στον πειρασμό, αλλά να οφείλεται σε άλλο σφάλμα, ίσως ακόμη βαρύτερο: Στην μη αποδοχή της ευθύνης για την πράξη.”
Κανόνες ή εμπόδια χωρίς αιτία;
Συμπερασματικά, μάθαμε ότι ο Θεός τιμωρεί την ανυπακοή. Με αποτέλεσμα κάποιοι να απορρίψουν την θρησκεία, άλλοι να αλλαξοπιστήσουν και άλλοι να την δεχτούν σαν νόμο. Πόσοι από εμάς αναρωτήθηκαν μήπως το πραγματικό πρόβλημα δεν ήταν η ανυπακοή αλλά το ότι δεν αναλαμβάνουμε την ευθύνη για την ανυπακοή μας. Ας αφήσουμε το κομμάτι της θρησκείας στην άκρη. Εξάλλου ο καθένας μας έχει ένα δικό του σύστημα αξιών και πιστεύει ότι θέλει. Το εύλογο ερώτημα που τίθεται είναι, ότι δεν μπαίνουμε στην διαδικασία να αναρωτηθούμε γιατί συμβαίνουν απλά καθημερινά γεγονότα στην ζωή μας.
Δεχόμαστε μασημένη τροφή και δεν διαλογιζόμαστε ούτε αμφιβάλουμε για τους άγραφους κανόνες που διέπουν την καθημερινότητα μας. Ορισμένοι από αυτούς τους κανόνες, κατά την ταπεινή μου γνώμη είναι ορθοί. Ωστόσο, υπάρχουν άλλοι κανόνες που όχι μόνο δεν είναι αλλά χρίζουν άμεσης αλλαγής. Το ποιοι είναι αυτοί δεν είναι κάτι που μπορεί να απαντηθεί από ένα άτομο. Πρέπει ο καθένας μας να αναρωτηθεί τι θέλει και τι δεν θέλει. Το αν πρέπει να υπάρχουν είναι δεδομένο. Το θέμα είναι ποιους θα κρατήσουμε και ποιους όχι. Το τρένο είναι ένα και οι προορισμοί πολλοί, όταν θα κοιτάξεις τις ταμπέλες αναρωτήσου αν θα πρέπει να είναι εκεί.
-Όταν σκέφτεσαι ότι ίσως δεν μπορείς, έχεις δίκιο. Δεν μπορείς. Henry Ford
Πηγή:Bucay Jorge(2012). Από την άγνοια στην σοφία, opera
