Η 6η Αυγούστου του 1945 αποτελεί μια ξεχωριστή ημέρα μνήμης, όχι μόνο για τον Ιαπωνικό κόσμο ή τον Αμερικανικό, αλλά και μια τομή για όλη την ανθρώπινη ιστορία. Εκείνη την ημέρα το αμερικανικό βομβαρδιστικό Β-29 με το όνομα “Enola Gay” θα πετάξει πάνω από την ιαπωνική πόλη τον «Little Boy», την πρώτη ατομική βόμβα ουρανίου στις 08:15. Ένα λεπτό αργότερα, η Χιροσίμα είχε σβηστεί από τον χάρτη, η Ιαπωνία και η ανθρωπότητα είχαν αλλάξει.
Το ιστορικό πλαίσιο της ρίψης της ατομικής βόμβας στην Χιροσίμα
Ήδη από την άνοιξη του 1945, διαφαινόταν η ήττα της Ναζιστικής Γερμανίας του Χίτλερ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Λίγες μέρες μετά την αυτοκτονία του Χίτλερ, στις 30 Απριλίου του 1945, και με τον Μουσολίνι ήδη εκτελεσμένο από τους Ιταλούς Παρτιζάνους, ο Σοβιετικός στρατός ύψωνε την κόκκινή του σημαία στο Ράιχσταγκ στις 9 Μαΐου και σηματοδοτούσε τη λήξη του πολέμου.
Η λήξη του πολέμου στην Ευρώπη, όμως, δε σήμαινε όμως το ίδιο και σε παγκόσμια κλίμακα. Στη μεριά του Ειρηνικού, υπήρχε ο Ιαπωνικός παράγοντας, σύμμαχος των Ναζί στον Πόλεμο, ο οποίος ακόμη δεν είχε παραδώσει τα όπλα, και δεν είχε συνθηκολογήσει όπως η Γερμανία.
Ο Ιαπωνικός Πανασιατισμός ήταν εκείνος που είχε οδηγήσει την Ιαπωνία τις προηγούμενες δεκαετίες σε αδιάκοπες επεκτατικές τάσεις και στον πόλεμο, αρχικά με χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα, αλλά και στην Ινδοκίνα, σχηματίζοντας μια υπολογίσιμη ιμπεριαλιστική δύναμη που εισήλθε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο για να υλοποιήσει την Πανασιατική ενοποίηση υπό την ηγεσία της Ιαπωνίας και την απεμπόληση του δυτικού παράγοντα.
Οι ΗΠΑ, μετά και την άνευ όρων συνθηκολόγηση της Γερμανίας, θα ζητήσουν το ίδιο και από τους Ιάπωνες, οι οποίοι θα το αρνηθούν, με τις ΗΠΑ να κάνουν χρήση της πρώτη ατομικής βόμβας στην ανθρώπινη ιστορία, η οποία σήμερα θεωρείται ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, και σηματοδότησε την λήξη του πολέμου.
Το αμερικανικό βομβαρδιστικό Β-29 με το όνομα “Enola Gay”, το οποίο πήρε το όνομα του από την μητέρα του πιλότου, συνταγματάρχη Πολ Τίμπερτς, με ένα 12μελές πλήρωμα, θα αναλάβει την αποστολή εξαφάνισης της Χιροσίμα.
Μόνο 3 από τα μέλη του πληρώματος, ο Τίμπερτς, ο συγκυβερνήτης Ρόμπερτ Λιούις και ο πυροβολητής Τόμας Φέρεμπι, γνωρίζουν πλήρως τις λεπτομέρειες του σχεδίου, ενώ και τα 12 μέλη του πληρώματος έχουν εφοδιαστεί με χάπια υδροκυανίου, σε περίπτωση που οτιδήποτε πάει στραβά.
Γνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της αποστολής, ο Πολ Τίμπερτς θα ζητήσει εγγράφως από την πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ γραπτή εντολή, προκειμένου να προχωρήσει στην αποστολή του.
Στις 08:16 η βόμβα πέφτει και το ωστικό κύμα που θα δημιουργηθεί, σε συνδυασμό και με την παραγόμενη θερμότητα, θα καταστρέψει οτιδήποτε υπάρχει σε ακτίνα 11 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Το Περλ Χάρμπορ που ενεργοποίησε τον ουδέτερο Αμερικανικό παράγοντα
Την αρχική περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής διατηρούσαν το δόγμα της πολιτικής ουδετερότητας που εδραιώθηκε μετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πόλεμου.
Οι Αμερικανοί θεωρούσαν, κατά πλειοψηφία, λανθασμένη την εμπλοκή της χώρας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και πλέον ζητούσαν από την πολιτική ηγεσία να ασχοληθεί με τα εγχώρια ζητήματα και όχι με πολεμικές εμπλοκές.
Στο γενικότερο αυτό κλίμα, ο Πρόεδρος Ρούζβελτ, το 1935, θα ψηφίσει τον νόμο περί ουδετερότητας, σύμφωνα με τον οποίο απαγορευόταν η πώληση όπλων και πολεμοφοδίων σε εμπόλεμες χώρες, ανεξάρτητα από το εάν αυτές οι χώρες βρίσκονταν στη θέση του αμυνόμενου ή του επιτιθέμενου.
Οι σχέσεις των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας από τις αρχές της δεκαετίας του ’30 βρίσκονταν σε τεντωμένο σκοινί, καθώς οι Αμερικανοί αντιδρούσαν στην ιμπεριαλιστική πολιτική της Ιαπωνίας, κυρίως μετά την επέκταση στην Ινδοκίνα, που επέφερε οικονομικές κυρώσεις από την πλευρά των ΗΠΑ.
Η κλιμάκωση της έντασης ήρθε το καλοκαίρι του 1941, με την επιβολή εμπάργκο που αφορούσε τις εξαγωγές πετρελαίου, με στόχο την αποδυνάμωση της Ιαπωνίας.
Οι Ιάπωνες προκειμένου να υλοποιήσουν τις επεκτατικές τους βλέψεις χρειάζονταν πόρους, που κατά πλειοψηφία βρίσκονταν εκτός Ιαπωνίας, με την ίδια να έχει αποθέματα καυσίμου για ένα έτος, το οποίο πρέπει να εκμεταλλευτεί.
Ο Αρχηγός του στόλου, Γιαμαμότο, θα καταστρώσει το σχέδιο καταστροφής του Αμερικανικού στόλου του Ειρηνικού, που βρίσκεται στο Περλ Χάρμπορ, γνωρίζοντας πως με μια τέτοια επίθεση, η Ιαπωνία θα έχει πιάσει απροετοίμαστη την Αμερική, και ταυτόχρονα θα κατέχει την απόλυτη ελευθερία κινήσεων σε ολόκληρο τον Ειρηνικό.
Ο Γιαμαμότο υπολογίζει πως, για να ανακάμψουν οι ΗΠΑ από αυτήν την επίθεση, θα χρειαστούν περίπου δύο με τρία χρόνια, κατά τα οποία η Ιαπωνία θα έχει και τους πόρους και τις δυνάμεις για να υλοποιήσει τις επεκτατικές της βλέψεις.
Από την ημέρα επίθεσης στο Περλ Χάρμπορ, ο Αμερικανικός λαός, από την ουδετερότητα, πλέον ζητάει τον πόλεμο, τον οποίο θα κηρύξει ο Ρούζβελτ την ίδια μέρα, κατά των Ιαπώνων και των Γερμανών.
Για τους Αμερικανούς, πλέον οι Ιάπωνες δεν είναι τίποτα παραπάνω από «yellow bastards» και η Ιαπωνία πρέπει να οδηγηθεί στο «Bitter End», την άνευ όρων συνθηκολόγηση.
Γιατί επιλέχθηκε η Χιροσίμα για τη ρίψη της ατομικής βόμβας;
Εύλογα θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος γιατί από όλες τις Ιαπωνικές πόλεις δεν επιλέχθηκε ως στόχος η πόλη του Τόκιο ή της Οσάκα, που θα μπορούσαν θεωρητικά να επιφέρουν μεγαλύτερες απώλειες για τους Ιάπωνες.
Ήδη από το 1944, η πιθανότητα νίκης της Ιαπωνίας στον πόλεμο είχε εξατμιστεί. Οι Αμερικανικές επιδρομές, κυρίως από αέρος, είχαν καταστρέψει ολοσχερώς σχεδόν ολόκληρη τη χώρα, σε μια Ιαπωνία που είχε οπισθοχωρήσει στα νησιά της, κυρίως μετά την απόβαση των ΗΠΑ στις Φιλιππίνες.
Η αρχική λίστα με τις γεωγραφικές επιλογές, που συνέταξαν οι ΗΠΑ για τη ρίψη της ατομικής βόμβας, περιείχε 18 πιθανές επιλογές, τις οποίες τα αμερικανικά στρατιωτικά επιτελεία περιόρισαν στις 4, με τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι να είναι οι δύο εξ αυτών.
Ο περιορισμός των επιλογών και η κατάληξη σε αυτές τις δύο πόλεις έγινε καθώς όλες οι υπόλοιπες πόλεις της χώρας είχαν ήδη σχεδόν ισοπεδωθεί από τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο βομβαρδισμός του Τόκιο τον Μάρτιο του 1945, όταν πάνω από 200 Β-29 έριξαν 1.667 τόνους βομβών στην πόλη του Τόκιο, ισοπεδώνοντας 265.000 σπίτια και σκοτώνοντας πάνω από 80.000 άμαχους Ιάπωνες.
Παράλληλα, ήταν πόλη μεγάλης στρατιωτικής σημασίας, καθώς εκεί βρισκόταν το 2ο αρχηγείο του ιαπωνικού στρατού, το οποίο ήταν αρμόδιο για την περιοχή της νότιας Ιαπωνίας. Ήταν ένα σημαντικό μέρος αποθήκευσης στρατιωτικού υλικού, ενώ παράλληλα το τοπίο της πόλης ήταν ιδανικό για τον Αμερικανικό στρατό, για να αναδείξει το πραγματικό μέγεθος της βόμβας.
Ο λόγος που επικαλέστηκαν οι ΗΠΑ για να ρίξουν την ατομική βόμβα στην Χιροσίμα
Το καλοκαίρι του 1945, έχουν κριθεί τα πάντα στην Ευρώπη, και όπως φαίνεται και στην Ιαπωνία. Ο Αυτοκράτορας Χιροχίτο, όμως, δεν επιθυμεί την παράδοση και προτρέπει την αυτοκτονία των Ιαπώνων παρά την παράδοση στον εχθρό.
Οι αμερικανικοί βομβαρδισμοί έχουν πλήξει την Ιαπωνία και πλέον είναι ζήτημα χρόνου η παράδοση της χώρας. Το αίτημα παράδοσης των Ιαπώνων θα πραγματοποιηθεί τον Ιούλιο του 1945, με τους Αμερικανούς να ζητούν την άνευ όρων παράδοση της χώρας, κάτι που θα αρνηθούν οι Ιάπωνες.
Οι Αμερικανοί θα επικαλεστούν τη διάσκεψη της Καζαμπλάνκα, το 1943, την εποχή του πολέμου στο Στάλινγκραντ.
Στο ξενοδοχείο Anfa, ο τότε βρετανός πρόεδρος Τσώρτσιλ και ο Αμερικανός πρόεδρος Ρούζβελτ καταλήγουν στο πόρισμα πως οι Ναζί θα πρέπει να οδηγηθούν στην άνευ όρων παράδοση, και τίποτα λιγότερο. Το, ίδιο βέβαια, θα πρέπει να ισχύσει και για όλους τους συμμάχους της Ναζιστικής Γερμανίας.
Επιπρόσθετα, οποιαδήποτε παράδοση χώρας, έπρεπε να γίνει στους Συμμάχους, και όχι σε διμερές επίπεδο.
Οι Αμερικανοί, μένοντας πιστοί στο δόγμα της διάσκεψης της Καζαμπλάνκα και μη βλέποντας την προοπτική της παράδοσης άνευ όρων της Ιαπωνίας, προχωρούν στο σενάριο της ρίψης της ατομικής βόμβας.
Νομοτελειακά, στις 14 Αυγούστου η Ιαπωνία, μετά και την δεύτερη επίθεση των ΗΠΑ στο Ναγκασάκι στις 9 Αυγούστου του 1945 , θα αποδεχτεί την άνευ όρων συνθηκολόγηση στους Συμμάχους.
Με την τελευταία χώρα να συνθηκολογεί, αυτόματα σηματοδοτείται και το τέλος μιας εποχής στην παγκόσμια ιστορία.
Το Nuclear race, ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, και το Manhattan Project
Καθ’ όλη τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η μάχη διαδραματιζόταν και σε επιστημονικό επίπεδο. Η εργαλειοποίηση της επιστήμης προς όφελος της πολεμικής μηχανής έφερε σε «επιστράτευση» τα καλύτερα μυαλά παγκοσμίως, προκειμένου να παράξουν πολεμικά μέσα, που θα αντιμετωπίσουν τον αντίπαλο.
Οι μυστικές υπηρεσίες των Συμμαχικών Δυνάμεων προσπαθούσαν διακαώς να αποκτήσουν πληροφορίες σχετικά με το πόσο κοντά βρίσκονταν οι Ναζιστικές Δυνάμεις στη δημιουργία της ατομικής βόμβας και το πόσο πιθανή είναι η επιβράδυνσή της, καθώς οι Σύμμαχοι γνώριζαν πως, εάν ο Χίτλερ είχε την ατομική βόμβα, δε θα είχε ενδοιασμούς να τη χρησιμοποιήσει.
Παράλληλα, όλες οι μεγάλες δυνάμεις κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο «έτρεχαν» τα δικά τους πυρηνικά προγράμματα, με στόχο τη θεωρητική θεμελίωση γύρω από την δημιουργία και, μετέπειτα, την κατασκευή της ατομικής βόμβας.
Για τους Ναζί, η ανακάλυψη της πυρηνικής σχάσης από τους Γερμανούς Χαν και Στράσμαν το 1938 και η θεωρητική θεμελίωση της Λίζε Μάιτνερ κατέστησαν πιθανή την ανάπτυξη της ατομικής βόμβας.
Παράλληλα, ένας άλλος Γερμανός επιστήμονας, ο Werner Heiselberg, μετά από πειράματα, το καλοκαίρι του 1941, απέδειξε ότι όντως ήταν εφικτή η κατασκευή της ατομικής βόμβας, χρησιμοποιώντας στα πειράματά του πυρηνικό αντιδραστήρα με «Βαρύ Ύδωρ».
Εκείνη την εποχή, η Γερμανία είχε ένα πολύ μεγάλο προβάδισμα στην έρευνα και φημολογούταν ότι το πιθανότερο σενάριο ήταν το ότι θα κατασκεύαζε πρώτη το νέο υπερόπλο.
Στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, οι ΗΠΑ, με το άκρως απόρρητο αγγλο-αμερικανικό πρόγραμμα παραγωγής πυρηνικών όπλων, με την κωδική ονομασία Manhattan Project.
Για τη λειτουργία του προγράμματος, ορίστηκε ως επιστημονικά υπεύθυνος για την κατασκευή της ατομικής βόμβας ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, στο μυστικό εργαστήριο στο Λος Άλαμος στην πολιτεία του Νέου Μεξικού. Ο Οπενχάιμερ θεωρήθηκε και ο «πατέρας» της ατομικής βόμβας.
Το πρόγραμμα Μανχάταν ξεκίνησε να λειτουργεί επί της ουσίας στις 2 Δεκεμβρίου 1942, και η πρώτη ατομική βόμβα προς δοκιμή ήταν έτοιμη στις 16 Ιουλίου 1945 με το κωδικό όνομα «Trinity». Μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα, θα χρησιμοποιούταν για την ισοπέδωση της Χιροσίμα.
Στις 17 Αυγούστου του 1945, ο Οπενχάιμερ ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον προκειμένου να παραδώσει στον τότε υπουργό Πολέμου Stimson μια επιστολή, στην οποία εξέφραζε την απέχθειά του και την επιθυμία του να απαγορευτούν τα πυρηνικά όπλα.
Για τις υπηρεσίες του ως διευθυντής του Λος Άλαμος και την καθοριστική του συμβολή στο τέλος του B’ Παγκοσμίου πολέμου, ο Οπενχάιμερ τιμήθηκε από τον Αμερικανό Πρόεδρο Τρούμαν με το Μετάλλιο Αξίας. Την ιστορική στιγμή της βράβευσής του, ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ θα δηλώσει: «Κύριε πρόεδρε, έχω αίμα στα χέρια μου».
Το 1954, σε μια Αμερική που μπαίνει στον Ψυχρό Πόλεμο, με την άνοδο του Μακαρθισμού, θα προκαλέσει με τις απόψεις του και τις δημοκρατικές και τις φιλειρηνικές του θέσεις την οργή του πολιτικού συστήματος και θα κριθεί ως «ακατάλληλος να υπηρετήσει τη χώρα», ενώ θα οδηγηθεί και σε δίκη ως κατηγορούμενος για κατασκοπεία υπέρ της ΕΣΣΔ και για προηγούμενη συμμετοχή του με κομμουνιστικές οργανώσεις.
Οι επιπτώσεις της ρίψης της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα, στην επιστήμη και την ανθρωπότητα
Υπολογίζεται ότι, αμέσως μετά την ρίψη της ατομικής βόμβας στην Χιροσίμα, περίπου 70.000 με 100.000 άμαχοι έχασαν ακαριαία την ζωή τους, ενώ, μετέπειτα, στους επόμενους μήνες, ο αριθμός των θυμάτων αυξήθηκε στις 166.000 λόγω της πυρηνικής ακτινοβολίας. Μέχρι το 1950 είχαν χάσει τη ζωή τους περίπου 200.000 άμαχοι άνθρωποι.
Πάνω από 60.000 κτίρια και υποδομές της πόλης ισοπεδώθηκαν ακαριαία, και η Χιροσίμα έμοιαζε με κρανίου τόπο, ενώ η έκρηξη δημιούργησε ένα σύννεφο καπνού που έφτασε τα 9.000 μέτρα ύψους.
Οι ΗΠΑ θα επικαλεστούν την αναγκαιότητα της χρήσης της βόμβας και το επιχείρημα πως, εάν οι βόμβες δεν έπεφταν, θα χρειαζόταν μια εισβολή στην Ιαπωνία μέχρι να οδηγηθεί στην άνευ όρων συνθηκολόγηση, κάτι που κατά τους ίδιους θα είχε περισσότερες απώλειες από την ίδια την βόμβα.
Καμία, όμως, υπόθεση δεν μπορεί να αλλάξει το γεγονός πως η ρίψη της ατομικής βόμβας συγκαταλέγεται ως ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας για το οποίο οι Αμερικανοί δε ζήτησαν ποτέ συγγνώμη από τους Ιάπωνες.
Στην Ιαπωνική πόλη της Χιροσίμα, στο σημείο της έκρηξης της βόμβας, θα χτιστεί το Μνημείο Ειρήνης, το οποίο είναι αφιερωμένο στην πόλη που υπέστη το πρώτο πυρηνικό χτύπημα στην Γη. Σε αυτό το μνημείο, από την έκρηξη και μετά, καίει η Φλόγα της Ειρήνης από το 1964 μέχρι και σήμερα συνεχίζει να καίει μέχρι να καταστραφούν όλα τα πυρηνικά όπλα στον πλανήτη.
Πολλά ερωτηματικά συγκεντρώνονται γύρω και από το εάν πράγματι ήταν αναγκαιότητα η χρήση της δεύτερης ατομικής βόμβας στο Ναγκασάκι, ενώ η χρήση της ατομικής βόμβας δημιούργησε και αρκετά ηθικά ζητήματα που αφορούν και την επιστημονική κοινότητα, όπως για παράδειγμα η ηθική ευθύνη του επιστήμονα ή εάν θα πρέπει ο επιστήμονας να κατέχει λόγο για τα τεχνολογικά του ευρήματα.
Η ανθρωπότητα από την ατομική βόμβα και μετά άλλαξε. Ο ιστορικός κύκλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είχε κλείσει και πλέον ετοιμαζόμασταν για έναν άλλο, διαφορετικό πόλεμο. Τον Ψυχρό Πόλεμο.
Για το συγκεκριμένο άρθρο χρησιμοποιήθηκαν οι παρακάτω πηγές:
77 χρόνια από τη Χιροσίμα: Η ατομική βόμβα που άλλαξε την ανθρωπότητα απο www.ertnews.gr, Τελευταία πρόσβαση: 31/07/2023
The Atomic Bombings: Why Hiroshima and Nagasaki?: από www.globalzero.org, Τελευταία πρόσβαση: 31/07/2023
Manhattan Project: από www.history.com, Τελευταία πρόσβαση: 31/07/2023
6/8/1945: Η πρώτη ατομική βόμβα ισοπεδώνει τη Χιροσίμα: από : www.tanea.gr, Τελευταία πρόσβαση: 31/07/2023
6 Αυγούστου 1945: Η ατομική βόμβα στη Χιροσίμα • Οι πρωταγωνιστές: από www.efsyn.gr, Τελευταία πρόσβαση: 31/07/2023
59 χρόνια από την ατομική επίθεση στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι: από www.rizospastis.gr, Τελευταία πρόσβαση: 31/07/2023
Χιροσίμα: 77 χρόνια από την ρίψη της ατομικής βόμβας – Προειδοποίηση OHE για τα πυρηνικά από www.newsit.gr, Τελευταία πρόσβαση: 31/07/2023
Χιροσίμα: H ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας, από tvxs.gr, Τελευταία πρόσβαση: 31/07/2023
