Φωτογραφία από cottonbro studio: https://www.pexels.com/el-gr/photo/6140235/
Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πολύπλοκες, αλλά μπορούν να γίνουν ακόμη πιο δύσκολες όταν σε συναντά ένας άνθρωπος με συναισθηματική ανωριμότητα. Και εκεί κάνεις την εξής ερώτηση: πως είναι δυνατόν να μην υπολογίζει τα συναισθήματα μου; Και έρχομαι να σου πω πως οι συναισθηματικά ανώριμοι άνθρωποι έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και μοτίβα συμπεριφοράς. Πώς, λοιπόν, τα αναγνωρίζεις; Και τι συμβαίνει πραγματικά πίσω από τη συναισθηματική ανωριμότητα;
Σημάδια που ψιθυρίζουν συναισθηματική ανωριμότητα
Το σύννεφο του «καλού»
Ο όρος «συναισθηματική ανωριμότητα» συνοδεύει την κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο φέρνει στο παρόν επιθυμίες και φαντασιώσεις από τη παιδική του ηλικία. Τέτοιοι άνθρωποι είναι έρμαια των συναισθημάτων τους. Αυτό σημαίνει πως πράττουν σύμφωνα με το συναίσθημα που έχουν στη κάθε χρονική περίοδο. Δεν σκέφτονται τις επιπτώσεις των αποφάσεων τους, αλλά αντίθετα δρουν με βάση «τι δείχνει να είναι καλό». Μια τέτοια συμπεριφορά είναι χαρακτηριστική στα παιδιά, τα οποία ακόμη δεν έχουν μάθει μια ορθή διαχείρηση για ό,τι νιώθουν και λειτουργούν με το ένστικτο τους. Όταν, όμως, αναφερόμαστε σε ενήλικα άτομα κάτι τέτοιο είναι προβληματικό. Και αν εσύ δεν λειτουργείς με βάση τι μοιάζει ιδανικό αλλά με τι πραγματικά είναι, δυσκολεύεσαι να καταλάβεις ένα τέτοιο σκεπτικό.
Το «εγώ» στη θέση του θρόνου
Έχεις στη ζωή σου ανθρώπους που στρέφουν κάθε συζήτηση στον εαυτό τους; Δεν σε ακούν πραγματικά, αλλά μιλούν μόνο για τη ζωή τους και τα προβλήματα ή τις επιτυχίες τους. Ζουν, δηλαδή, με μια εμμονή στον εαυτό τους χωρίς να υπάρχει στο οπτικό τους πεδίο κάποιος άλλος. Τα μικρά παιδιά μπορεί να δείξουν αυτόν τον εγωκεντρισμό στα πρώτα στάδια ανάπτυξης τους. Στους ενήλικες, όμως, ο εγωκεντρισμός και η εγωπάθεια δεν έχουν την αθωότητα της παιδικής ηλικίας. Κρατούν ψηλά τα τείχη τους, έτσι ώστε να είναι απρόσιτοι στους άλλους. Και αυτό για να μη «γκρεμιστεί» η ετοιμόρροπη αυτοεκτίμηση που έχουν.
Φωτογραφία από cottonbro studio: https://www.pexels.com/el gr/photo/3692885/
Το μοτίβο στερεότυπα-πείσμα
Η συναισθηματική ανωριμότητα κρύβει πολλές στερεοτυπικές σκέψεις. Οι ανώριμοι άνθρωποι σκέφτονται με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο, δεν δέχονται κάτι διαφορετικό από αυτό. Δύσκολα θα τους αλλάξεις γνώμη, καθώς το πείσμα τους παραμένει πάντα εκεί να τους υπενθυμίζει πως μόνο εκείνοι έχουν δίκιο. Είναι παρορμητικοί και επικριτικοί με τους άλλους, αλλά ποτέ με τον εαυτό τους. Ίσως έχετε παρατηρήσει πως τέτοια άτομα φέρνουν εις πέρας με επιτυχία τους στόχους τους. Ακριβώς το αντίθετο παρατηρούμε όταν επικοινωνούν με άλλα άτομα συνάπτοντας σχέσεις. Τότε, η ανωριμότητα τους είναι πλέον εμφανής και η εκάστοτε σχέση είναι δύσκολη έως περίπλοκη. Όχι για αυτούς. Για τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Ο φόβος των συναισθημάτων
Όταν ένα παιδί μαθαίνει πως δεν είναι σωστό να εκφράζει τα συναισθήματα του, τότε θα έχουμε μπροστά μας έναν συναισθηματικά ανώριμο ενήλικα. Φράσεις όπως «είναι ντροπή να κλαις» ή «μη δείχνεις τόσο πολύ τη χαρά σου» οδηγούν σε έναν εγκλωβισμό των συναισθημάτων. Το παιδί μαθαίνει πως είναι αδυναμία να εκφράζει αυτά που νιώθει. Και συνεχίζει το ίδιο στην ενήλικη ζωή αναπτύσσοντας τη «φοβία επίδρασης» (McCulloygh,2003). Ο όρος έχει σχέση με τη συμπεριφορά που μαθαίνουν τα παιδιά από τους επίσης συναισθηματικά ανώριμους γονείς τους. Στην αποφυγή, δηλαδή, ή εκμηδένιση των συναισθημάτων και την ανάπτυξη αμυντικών μηχανισμών με παρορμητικό τρόπο.
Φυσικά, τέτοιες στάσεις έχουν βαθιά σύνδεση με το άγχος. Για αυτό, οι άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει με συναισθηματική ανωριμότητα βιώνουν έντονο άγχος. Επίσης, δείχνουν άρνηση για την πραγματικότητα και επιδιώκουν την αλλαγή της. Θα τους δεις να σε κατηγορούν χωρίς να φταις, να μην αναγνωρίζουν τα λάθη τους και να αντιδρούν με υπερβολικό τρόπο.
Τα ίχνη της οικογένειας με συναισθηματική ανωριμότητα
Είναι σημαντικό να γίνει σύντομη αναφορά στον ρόλο που έχει η οικογένεια στην νοητική και συναισθηματική ανατροφή των παιδιών της. Οι συναισθηματικά ανώριμοι γονείς είναι πολύ πιθανό να διαπλάσουν συναισθηματικά ανώριμους ενήλικες. Βάζοντας ένα STOP σε κάθε συναίσθημα που θέλει να εκφραστεί, το αποτέλεσμα είναι ένα: η δημιουργία μοτίβου αποφυγής συναισθημάτων. Και αυτό οδηγεί σε τοξικότητα στις μετέπειτα ανθρώπινες σχέσεις ενός παιδιού, αφού είναι πλέον αδύνατο να συνυπάρξει με άλλους ανθρώπους.
Πηγές
Gibson, L. (2015). Δυσυτχώς δεν διάλεξα τους γονείς μου. εκδ. Ιβίσκος. σελ. 64-80
Βάθης, Α. (2024). Συναισθηματική ανωριμότητα. Ανακτήθηκε από: https://www.therapia.gr/synaisthimatiki-anorimotita/ (τελευταία πρόσβαση:08/09/2025)
